Madde Kullanım Risk Faktörleri ve Madde Kullanım Davranışının Sonuçları: Madde Kullanıcılarının Deneyimlerine İlişkin Nitel Bir Çalışma

Abstract

Atıf: Görgülü, T. (2019). Madde kullanım risk faktörleri ve madde kullanım davranışının sonuçları: madde kullanıcılarının deneyimlerine ilişkin nitel bir çalışma. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6, 511–538. http://dx.doi.org/10.15805/addicta.2019.6.3.0007 1 Yetkilendirilmiş yazar: Tuğba Görgülü, İstinye Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sosyal Hizmet Bölümü, Topkapı İstanbul. Eposta: tgorgulu@istinye.edu.tr Department of Psychiatry, University of Rochester Medical Center, 300 Crittenden Blvd, Rochester, NY 14642. Email:Tugba_ Gorgulu@URMC.Rochester.edu Öz Madde kullanım davranışı, önlenmesi ve müdahale edilmesi gereken önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bu sorunla mücadele edebilmek için madde kullanım davranışına yol açan risk faktörlerinin ve madde kullanım davranışının neden olduğu biyopsikososyal sorunların belirlenmesi önemlidir. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı, bireylerin madde kullanmaya ilişkin deneyimleri üzerinden, kendilerini madde kullanmaya iten faktörleri ve madde kullanmaya başladıktan sonra yaşadıkları biyopsikososyal sorunları nitel araştırma yöntemiyle belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda madde bağımlılığı grup çalışmasına katılmış ve ölçüt örnekleme tekniğiyle seçilmiş olan 50 erkek katılımcıya “madde kullanım davranışlarına ilişkin deneyimleri, madde kullanmaya başlama nedenleri, hangi faktörlerin kendilerini madde kullanmaya ittiği” ve “madde kullanmaya başladıktan sonra hayatlarında gerçekleşen olumlu ya da olumsuz durumların neler olduğu” sorulmuştur. Katılımcı ifadelerine uygulanan içerik analizi sonuçları, aile sistemi, adölesan dönem, akran ve arkadaş etkisi, stres ve baş etme mekanizmasında zayıflık, önemli bir kişinin kaybı ve yas, madde kullanım davranışının yaygın olduğu sosyal bir çevrede yaşama, maddeye ulaşabilirlik ve merak duygusu faktörlerinin bireyi madde kullanmaya iten başat risk faktörleri olduğunu göstermiştir. Ayrıca bireylerin, madde kullanmaya başladıktan sonra akademik veya iş yaşantılarına ilişkin problemler, ailevi sorunları, sosyal dışlanma, depresyon, hatta intihar girişimi gibi farklı psikososyal problemlerle baş etmek zorunda kaldıkları saptanmıştır. Bu bulgular göz önünde bulundurulduğunda, madde kullanım davranışının önlenmesine yönelik stratejiler belirlenirken söz konusu risk faktörlerinin ve yol açtığı sorunların dikkate alınmasının, müdahale ve rehabilitasyon çalışmalarının bütüncül bir bakış açısıyla planlanması ve uygulanması bakımından önemli olduğu düşünülmektedir.