Geçmişten Günümüze Azerbaycan Alban Udi Halkının Hristiyanlık Serüveni

Abstract

Kafkasya’nin en eski halklarindan biri olarak kabul edilen Alban Udi halki, bugunku Azerbaycan devletinin azinliklarindan biridir. Calismamizda, Udi halkinin kimligi, Hristiyanligi kabulleri, Hristiyanligin ilk donemlerinden gunumuze kadar olan surecteki olaylari, Ermeni Gregoryen Kilisesi’nin Alban Udi halkina ve kilisesine yonelik asimilasyon calismalari ve yok edilmis kilise yapisinin yeniden olusumu ana hatlariyla incelenmektedir. Iki farkli donemde, Ermeni Gregoryen Kilisesinin Udi topluluguna yonelik baski ve asimilasyon calismalari, arastirmacilar nezdinde bu toplulugun Ermeni ve Kilisenin Ermeni Kilisesi olarak tanimlanmasina sebep olmustur. Bu nedenle, bati eksenli calismalara baktigimizda yuzyillarca bolgede var olmus Albanya devleti ve Hristiyanlik inancindan hic soz edilmemekte, bolgedeki tum olaylar Ermeni halki ve Kilisesi uzerine insa edilmektedir. Bu calismanin amaci gunumuzde yasamlarini idame ettiren ayni zamanda diyofizit ogretiye sahip olan Alban Udi Halki ve inanci uzerindeki yanlis degerlendirmeleri ortadan kaldirmak ve Havariler doneminde kabul edilmis Hristiyan inancinin zorluklara ragmen gunumuze kadar devam ettigini ortaya koymaktir. Bu arastirmada Rus, Azerbaycan, Ermeni ve Ingiliz yazarlarin eserleri karsilastirilmis, Alban Udi halki ve Kilise yetkilileri ile yapilan gorusmeler sonucunda objektif olarak degerlendirilmistir.