Основні напрямки дослідження українських прізвищ (кінець XVII – початок XXI ст.): I. Доробок українських ономастів

Abstract

Main Trends in the Study of Ukrainian Surnames (Late Seventeenth – Early Twenty-First Centuries): I. The Achievements of Ukrainian Onomasticians This article analyses main trends in the study of Ukrainian surnames from the period between the late seventeenth and the early twenty-first centuries. It points out the topicality of research on regional anthroponymy and its contribution to the development of studies on dialects, lexis, word formation and other issues in linguistics. Proper names contain a wealth of linguistic and historical information on realities of a nation or a particular region. The analysed material demonstrates that scholars investigating Ukrainian surnames have devoted considerable attention to the formation and development of the Ukrainian anthroponymic system, the functioning of anthroponyms in language, and the origin and semantics of personal names. They have identified the main stages in the formation of Ukrainian surnames and outlined the development of their role as a sign common to all members of a family, focusing in particular on the processes that have fostered the formation and development of the Ukrainian surname system. They have also examined the lexical basis of surnames, and identified the most productive lexical groups in this regard. The article presents the state of research on the classification of Ukrainian surnames according to their motivation features and means of their formation. It also sketches the prospects of further studies on Ukrainian anthroponomy. It points out that as yet there is no full register of Ukrainian surnames, and that some of the materials collected in particular regions have only been presented in dissertations and are often kept in private files of the researchers. Glowne kierunki badan nad ukrainskimi nazwiskami (koniec XVII – początek XXI wieku): I. Dorobek ukrainskich onomastow Artykul dotyczy analizy glownych kierunkow w badaniach nad ukrainskimi nazwiskami z okresu od konca XVII do początkow XXI wieku. Wskazano na aktualnośc badan w zakresie antroponimii regionalnej, ktore w znacznym stopniu przyczyniają sie do rozwoju dialektologii, leksykologii, derywatologii i innych galezi jezykoznawstwa. Nazwy osobowe najpelniej odzwierciedlają jezykowe i historyczne realia dawnego zycia calego narodu lub określonego regionu. Przeanalizowany material pozwala stwierdzic, ze badając nazwiska ukrainskie, naukowcy zwracają duzą uwage na tworzenie i rozwoj narodowego systemu antroponomicznego, funkcjonowanie antroponimow w jezyku, pochodzenie i semantyke nazw osobowych. Badacze określili glowne etapy ksztaltowania sie i stabilizowania nazwisk jako oficjalnych znakow rodowych, zwracając uwage zwlaszcza na procesy, ktore przyczynily sie do powstania i stabilizacji ukrainskiego systemu nazwisk. Zbadali takze leksykalną baze nazwisk i ustalili najbardziej produktywne grupy leksykalne stanowiące podstawe slowotworczą wspolczesnych nazwisk ukrainskich. W artykule omowiono stan badan w zakresie podzialu nazwisk wedlug cech motywacyjnych i środkow ich tworzenia. Przedstawiono perspektywy dalszych badan nad antroponimią ukrainską. Autorki zwracają uwage na brak calościowego indeksu ukrainskich nazwisk i na to, ze materialy zebrane w pewnych regionach zostaly przedstawione tylko w dysertacjach i czesto są przechowywane wylącznie w prywatnych kartotekach.