ARAP DİLİNDE İ‘LĀL KURALLARI VE UYGULAMALI ÖRNEKLERİ

Abstract

Fiil, Arap dilinde cumleyi olusturan temel unsurlardan biridir. Fiillerin ifade ettigi anlamlara gore kullanildigi kipleri ve cekim esnasinda gecirdigi degisimleri ele alan bilim dalina ‘Sarf ilmi’ denir. Arapcada kokeninde ‘illet harfleri’ olan elif ( ا ), vâv ( و ), yâ ( ي ) harflerini barindiran ve ‘mu‘tel’ olarak isimlendirilen fiillerin cogu i‘lâle/degisime ugramaktadir. Bu degisim, ozellikle Arapcayi sonradan ogrenenler icin uygulanmasi zor bir hususu teskil ettigi gibi zihinlerde Arapca ogrenimi acisindan asilmaz bir engel olarak da gorulmektedir. Arapcada fiillerdeki degisim iki ana bolumde incelenebilir. Birincisi genel ilkeler cercevesinde ve hemen hemen tum orneklerde gelisen degisimlerdir. Bu tur degisimlere ‘Sarfi/kiyâsi degisimler’ denilir. Ikinci tur degisim ise kurala donusmemis ve lokal duzeyde kalmis degisimlerdir. Bu tur degisimlere de ‘Lugavi/ semâ‘i degisimler’ denilir. Calismada ilke olarak sarfi degisimler ele alinacaktir. Fonetik uyumu amaclayan degisimin Arap dilini sonradan ogrenenler icin bazi zorluklar barindirdigi da bir gercektir. Ancak fiillerdeki degisimin nedenleri ve hemen hemen tum orneklerdeki yeknesakligi goz onunde bulunduruldugunda soz konusu degisimin tamamen belirli kurallar ekseninde gelistigi gorulecektir. Bu kurallarin bilinmesiyle orneklerdeki degisimin nedenleri de anlasilacaktir. Bu amacla calismamizda Arapca fiillerdeki i‘lâl kurallarinin perde arkasi irdelenecek ve soz konusu kurallarin gecerliligi ornekler isiginda incelenecektir.