Futuryści z MZO. Organizowanie się Ministerstwa Ziem Odzyskanych w czasie i przestrzeni

Abstract

Futurists from the MZO: Self-Organisation of the Ministry of the Recovered Territories in Time and SpaceAmong the tasks of the Ministry of the Recovered Territories, which existed in the years 1945–1949, was planning the development of former German territories incorporated into the post-war borders of Poland. In our article, we critically read the documents of the Ministry, concerning both the spatial organisation of settlement in the Recovered Territories – normative documents and reports of the Department for Settlement, as well as the efforts to acquire a building for the headquarters of the Ministry in Warsaw. We look at how the Ministry located itself in the space of Warsaw and we read this as a reflection of the process of the settlement in the Recovered Territories. We propose an intellectual game of reading how the legal and administrative order of formerly German territories was created and we show it as a strategy for designing a new socio-political reality in vein of science fiction thinking. By using such a category, we bring out the entangled temporalities of the project of the “Recovered Territories” and the Ministry itself, as well as the scale of social and political constructivism of the post-war transition period. Futuryści z MZO. Organizowanie się Ministerstwa Ziem Odzyskanych w czasie i przestrzeniDo zadań Ministerstwa Ziem Odzyskanych, istniejącego w latach 1945–1949, należało planowanie zagospodarowania dawnych terenów niemieckich wcielonych w powojenne granice Polski. W naszym artykule poddajemy krytycznej lekturze dokumenty Ministerstwa, dotyczące zarówno organizacji przestrzennej osadnictwa na „Ziemiach Odzyskanych” – akty normatywne oraz sprawozdania Departamentu Osiedleńczego – jak i starań o pozyskanie budynku na siedzibę instytucji w Warszawie. Przyglądamy się, jak Ministerstwo lokowało się w przestrzeni stolicy i czytamy to jako odzwierciedlenie procesu zagospodarowywania „Ziem Odzyskanych”. Celem tekstu jest podjęcie gry intelektualnej, polegającej na odczytaniu kształtowania się porządku prawno-administracyjnego terenów poniemieckich jako strategii projektowania nowej rzeczywistości społeczno-politycznej w kluczu myślenia sciencefictionalnego. Dzięki użyciu takiej kategorii wydobywamy splątane czasowości projektu „Ziem Odzyskanych” i samego Ministerstwa oraz skalę konstruktywizmu społecznego i politycznego powojennej epoki przejściowej.