Hindistan Babürlü Devletinde Yazılan Çağatayca Sözlüklerde Devlet Yönetimi ve Askeri Teşkilatla İlgili Kelimelere Dair

Abstract

Hindistan’da kurulan Baburlu Devletinin resmi dili Farsca olmasina ragmen devlet yoneticileri ile askeri gorevliler kendi aralarinda Cagatay Turkcesini bir kimlik unsuru olarak kullanmaya devam etmislerdir. Yonetici kesim, cocuklarinin ve aile mensuplarinin Turkceyi ogrenmeleri icin cok sayida Farsca aciklamali Cagatay Turkcesi sozluk, gramer ve okuma kitaplari yazdirmislardir. Bu eserlerin en onemli ozelliklerinden birisi Turkce ve Turkcelesmis bircok kelime ve tamlamanin Baburlu Devletinde kazandigi kendine ozgu yeni anlamlari aciklamasi ve bu devlette kullanilmaya baslayan yeni kelime, terim ve ifadeleri gostermesidir. Bu calismada Hindistan’da yazilmis Niṣāb-i Ḳutbiyye, Niṣāb-i Turkī der Luġat, Niṣāb-i Turkī ve Zubdetu’l-Esmāʾi’t-Turkiyye isimli dort sozlukte devlet yonetimi ile ordu teskilatina dair bir semantik alt katman olarak ortaya konan leksik veriler incelenerek bu alandaki ozgun kelimeler ile semantik olusumlar aciklanmistir. Inceledigimiz sozluklerde daha onceki Turk veya Islam devletlerinde idari ve askeri sistem icinde kullanilmayan veya cok sinirli kullanimi olan kelimeler ile daha onceki donemlerde kullanilan, ancak Baburlu Devletinde anlam degisimine ugrayan onemli sayida kelime ve tamlamalar tespit edilmistir. Bu sozluklerde gorulen idari ve askeri kelimelerin onemli bir kismi da daha once Timurlular doneminde de kullanilan ve Turkcelesmis Mogolca kokenli dil unsurlaridirlar.