30 lat później – neolit ziemi chełmińskiej w badaniach Zakładu Młodszej Epoki Kamienia

Abstract

W latach 80. ubiegłego wieku w Instytucie Archeologii i Etnografii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika rozpoczęto realizację programu badań nad neolitem ziemi chełmińskiej. Od samego początku był on trwale związany z projektem Archeologicznego Zdjęcia Polski. W wyniku podjętych prac na obszarze dawnego województwa toruńskiego zlokalizowano około 2500 stanowisk archeologicznych z młodszej epoki kamienia, z których około 120 przebadano metodą wykopaliskową. Pozyskano źródła archeologiczne od wczesnych faz kultury ceramiki wstęgowej rytej aż do schyłku kultury ceramiki sznurowej. Pozwala to na prowadzenie przez Zakład Młodszej Epoki Kamienia, a w jego ramach przez autorów tego opracowania, wieloaspektowych studiów nad społecznościami neolitycznymi. Skupiają się one wokół kwestii związanych z mentalnością społeczności pradziejowych, modelowaniem bayesowskim oznaczeń radiowęglowych, dynamiką osadnictwa społeczności wczesnorolniczych i warunków współczesnego ich manifestowania się w przestrzeni geograficznej ziemi chełmińskiej, czy badań nad najstarszą metalurgią na ziemiach polskich. Niektóre zagadnienia badawcze realizowane w Zakładzie Młodszej Epoki Kamienia są bliższe klasycznej archeologii, inne projekty wychodzą naprzeciw nieco innej formie jej uprawiania, inspirowanej konstruktywizmem kulturowym oraz badaniami poznańskiej szkoły kulturoznawczej. Czynnikiem integrującym działalność Zakładu Młodszej Epoki Kamienia jest silne przekonanie o potrzebie realizacji postulatu pluralizmu poznawczego, który ma abstrahować od konwencjonalnych granic dyscyplin. Zakładamy, że paradygmatem, który pozwoli na urzeczywistnienie postulatu badań transdyscyplinarnych jest konstruktywizm kulturowy.