Türk toplumunun ulusal kanser tarama programları konusunda bilgi ve davranış düzeylerinin belirlenmesi: Kesitsel bir çalışma

Abstract

Amaç: Türk toplumunun ulusal kanser tarama programları konusunda bilgi ve davranış düzeylerini belirlemektir. Yöntem: Tanımlayıcı-kesitsel tipte olan araştırma, 18 yaş üzerinde, 384 kadın ve erkek katılımcıyla yürütüldü. Veriler, Anket ve Bilgi İndeksi Formuyla sosyal medya aracılığı ile toplandı. Verilerin değerlendirilmesinde Kolmogorov-Smirnov normallik testi, varyans homojenliğinde Levene testi; tanımlayıcı istatistikler için frekans, yüzdelik, ortalama, standart sapma; gruplar arası karşılaştırmalarda ise ki-kare, Mann Whitney U, Kruskal Wallis testleri kullanıldı. Bulgular: Kadınların, lisansüstü mezunlarının, sağlık profesyonellerinin ulusal kanser tarama programları konusunda bilgi indeks ortalama puanları anlamlı derecede yüksek bulundu. Ailesinde kanser öyküsü olanların olamayanlara göre bilgi indeks ortalama puanları daha yüksek saptandı. Her iki cinsiyette de kanser tarama testlerini düzenli olarak yaptıranlarda, kadınlarda HPV-DNA testini düzenli olarak yaptıranlarda bilgi indeks ortalama puanları anlamlı derecede yüksekti. Kadınlarda düzenli olarak kendi kendine meme muayenesi yapma oranları yüksek saptanmasına rağmen, klinik meme muayenesi yaptırma, mamografi çektirme, pap-smear, HPV-DNA testi yaptırma, her iki cinsiyette de gaitada gizli kan testi ve kolonoskopi yaptırma oranlarının oldukça düşük olduğu görüldü. Sonuç: Ulusal kanser tarama programları konusunda kadınlar, eğitim seviyesi yüksek olanlar, sağlık profesyonelleri, ailesinde kanser öyküsü olanların bilgili indeks ortalama puanları yüksek olmasına rağmen aktif olarak ulusal kanser tarama programlarına katılım oranları düşüktür. Kanser insidans ve mortalitesini azaltmak için halkın ulusal kanser tarama programları konusunda sosyal medya ve basın-yayın organları yoluyla bilgilendirilmesi ve kanser tarama hizmetlerine ulaşımın kolaylaştırılması önerilebilir.