Recent progress in the development of therapies targeting molecular factors in breast cancer

Abstract

Skuteczne leczenie chorób nowotworowych nadal pozostaje ogromnym wyzwaniem dla współczesnej medycyny, szczególnie w obliczu wciąż wzrastającej zapadalności. U kobiet, najczęściej występującym i najbardziej śmiertelnym nowotworem złośliwym jest rak piersi (ang. breast cancer, BC). Nowotwory piersi są zróżnicowane pod względem przebiegu i odpowiedzi na leczenie, a ich heterogenność sprzyja rozwojowi lekooporności i tworzeniu przerzutów. Co więcej, niska specyficzność leków stosowanych w aktualnych schematach terapeutycznych powoduje działania niepożądane, znacząco obniżając jakość życia pacjentek. Dlatego, by efektywnie leczyć BC, należy opracować nowe strategie terapeutyczne o korzystniejszym profilu bezpieczeństwa i wyższej selektywności. Podczas nowotworzenia, w szybko dzielących się nieprawidłowych komórkach modyfikacji ulegają ścieżki przekazu sygnału, regulujące przebieg cyklu komórkowego, wzrost i proliferację. Komórki nowotworowe syntetyzują określone czynniki molekularne – m.in. receptory, białka sygnałowe, czynniki transkrypcyjne – zaangażowane w progresję guza, podczas gdy w komórkach prawidłowych występują one mniej licznie lub nie są aktywne. Dlatego, czynniki te mogłyby służyć jako biologiczne punkty uchwytu dla nowoczesnych terapii różnych postaci BC. Takie terapie celowane, hamujące wzrost nowotworu poprzez zaburzanie funkcji specyficznych biocząsteczek odpowiedzialnych za jego progresję, są podstawą nowoczesnych strategii leczenia. Wśród korzyści, które niesie ich stosowanie, można wymienić wzrost skuteczności terapii z jednoczesnym zmniejszeniem jej inwazyjności. Podkreśla to pilną potrzebę poszukiwania nowych punktów uchwytu działania leków, realizowaną w ramach licznych badań. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie i usystematyzowanie aktualnego stanu wiedzy na temat czynników molekularnych jako punktów uchwytu nowoczesnych terapii BC. Aby dokonać analizy tego zagadnienia, dokonano przeglądu artykułów naukowych z baz danych Medline oraz Google Scholar obejmujących lata 2013-2024. Kwerendę bibliograficzną przeprowadzono w okresie listopad 2023 – luty 2024, za pomocą następujących słów kluczowych: „nowotwór piersi” (ang. breast cancer), „cele molekularne” (ang. molecular targets), „leczenie nowotworów piersi” (ang. breast cancer treatment), „terapie celowane” (ang. targeted therapies), „inhibitory sygnalizacji” (ang. signaling inhibitors), „fibroblasty związane z nowotworami” (ang. cancer associated fibroblasts), „niekodujące RNA” (ang. non-coding RNA). Opisana metodyka pozwoliła na odnalezienie aktualnych, wiarygodnych informacji w postaci ponad 300 artykułów oryginalnych oraz przeglądowych, spośród których do przygotowania pracy wybrano 60. Przytoczone w pracy wyniki badań przedklinicznych i klinicznych wskazują, że hamowanie białek i ścieżek sygnalizacyjnych stymulujących wzrost komórek nowotworowych jest słuszną strategią, otwierającą perspektywy doskonalenia terapii przeciwnowotworowych – w tym leczenia agresywnych postaci BC. Na ich podstawie przewiduje się, że wprowadzenie do użytku klinicznego nowych leków, ukierunkowanych na konkretne biocząsteczki, zwiększy skuteczność i selektywność leczenia BC. Publikacja poszerza obecną wiedzę na temat stanu postępów w opracowywaniu nowoczesnych terapii celowanych pod kątem zastosowania w nowotworach piersi i stanowi zestawienie aktualnej literatury przedmiotu w języku polskim.