İLYAS EFENDİYEV'İN PİYESLERİNDE VUSLAT TEMASI

Abstract

İlyas Efendiyev (1914-1996), 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Azerbaycan edebiyatının güçlü bir nesir ve piyes yazarı olarak bilinmektedir. Efendiyev, klasik ve modern sanatın izlerini taşıyan zengin bir edebî mirasa sahiptir. 1960’lı yılların kısmi de olsa demokratik atmosferi Sovyet edebiyatının gelişmesine olanak sağlamıştır. İlyas Efendiyev sırf dönemin alt yapısını hazırlayan sanatkârlardan biridir. Efendiyev, eserleri ile Çağdaş Azerbaycan edebiyatına büyük katkılar sağlamış ve yenilikler getirmiş; edebiyatı konu, biçim ve içerik bakımından geliştirmiştir. İlyas Efendiyev Azerbaycan tiyatro tarihinin en az 50 yılına damga vuran en önemli isimdir. Piyeslerinde ele aldığı konulara, kaleminin gücüne ve Azerbaycan sahnesinde en fazla oynanan eser sayısına göre “İlyas Efendiyev Tiyatrosu” olarak adlandırılan bir dönem oluşturmuştur. Çalışmamızda İlyas Efendiyev’in “Mahnı Dağlarda Kaldı”, “Hükümdar ve Kızı”, “Sevgililerin Cehennemde Vuslatı” ve “Tenha İğde Ağacı” isimli dört piyesinde vuslat teması ele alınmıştır. Asıl konusunu tarihten alan bu piyeslerin savaş, kahramanlık, ayrılık, aşk gibi temaları vardır. Aynı zamanda, adı geçen piyeslerde sevgililerin kavuşması anlamına gelen vuslat teması dikkat çekmektedir. Fakat bu tema sadece sevgiliye vuslat olarak değil vatana, geçmişe, aile bireylerine, ağaca, toprağa vuslat olarak görülmektedir. Efendiyev piyeslerinde vuslat kavramının farklı anlam yükleri olduğu, vuslatın boyutunun değiştiği ve hatta vuslatın ölümle birlikte anılması, ayrıca hicran ile vuslatın birbiriyle olan döngüsü bu konuyu inceleme ihtiyacı doğurmuştur. Çalışmamızda İlyas Efendiyev’in dört piyesi ayrı ayrı başlıklar altında değerlendirilerek eserlerdeki vuslat teması incelenmiştir.