Түркілік Дүниетанымдағы Космогониялық Тәңірі Атауының Лексика-Семантикалық Сипаты

Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi Pub Date : 2024-04-18 DOI:10.59182/tudad.1409659

мерует амангазиева, Perizat Yertayeva, жумазия абдрахманова

{"title":"Түркілік Дүниетанымдағы Космогониялық Тәңірі Атауының Лексика-Семантикалық Сипаты","authors":"мерует амангазиева, Perizat Yertayeva, жумазия абдрахманова","doi":"10.59182/tudad.1409659","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":": Мақалада тарихи сөздіктердің негізінде түркі тектес халықтар тіліндегі космонимдік тәңірі атауы және оның мағынасы туралы талдаулар сараланып, лескикалық, семантикалық сипаты қарастырылады. Аспан денелері атауларының тілдік және танымдық ерекшелігін айқындау, этнолингвистикалық және когнитивтік мәнін ашу арқылы сол кездегі халықтың дүниетанымы суреттеледі. Салыстыру барысында Түркі тілдерінің тарихын зерттеудің аса маңызды көздері негізге алынды – Орхон-Енисей, көне ұйғыр жазба ескерткіштері, ортағасырлық араб, парсы, түркі ғалымдарының еңбектері және ХҮІІІ ғасырдан бергі Батыс Еуропа мен орыс ғалымдары зерттеулері. Бұл еңбектердегі космонимдердің тілдік және танымдық ерекшелігін айқындаудың маңызы зор. Бұл ең алдымен космонимдік атаулардың этнолингвистикалық және когнитивтік мәнін ашуға көмектеседі деп пайымдауға толық мүмкіндік береді. Жалпы тіларалық байланыс мәселесінің лингвистер тарапынан зерттеле бастағанына 200 жылдан астам уақыт өтіпті. Осы уақыт ішінде бұл мәселе жан-жақты тексеріліп, оның неше алуан құбылыстары мен түрлері тиісті теориялық шешімін тапқаны мәлім. Алайда, әрбір халықтың өзіндік тарихи даму жолу, басқа халықтармен араласу сипаты, өзіне ғана тән ерекшеліктерідің болатынына байланысты, бұл мәселені нақтылы тарихи лингвистикалық деректер негізінде зерттеуді талап етеді. Сондықтан мақалада түркі тілдері арасында – Алла, Құдай, Тәңірі деген үш атау да бір ғана жаратушы ұлы күш деген ұғымды білдіретін космогониялық Тәңірі атауына лексика грамматикалық талдау жасалды.","PeriodicalId":448441,"journal":{"name":"Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi","volume":" 6","pages":""},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2024-04-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.59182/tudad.1409659","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Abstract

: Мақалада тарихи сөздіктердің негізінде түркі тектес халықтар тіліндегі космонимдік тәңірі атауы және оның мағынасы туралы талдаулар сараланып, лескикалық, семантикалық сипаты қарастырылады. Аспан денелері атауларының тілдік және танымдық ерекшелігін айқындау, этнолингвистикалық және когнитивтік мәнін ашу арқылы сол кездегі халықтың дүниетанымы суреттеледі. Салыстыру барысында Түркі тілдерінің тарихын зерттеудің аса маңызды көздері негізге алынды – Орхон-Енисей, көне ұйғыр жазба ескерткіштері, ортағасырлық араб, парсы, түркі ғалымдарының еңбектері және ХҮІІІ ғасырдан бергі Батыс Еуропа мен орыс ғалымдары зерттеулері. Бұл еңбектердегі космонимдердің тілдік және танымдық ерекшелігін айқындаудың маңызы зор. Бұл ең алдымен космонимдік атаулардың этнолингвистикалық және когнитивтік мәнін ашуға көмектеседі деп пайымдауға толық мүмкіндік береді. Жалпы тіларалық байланыс мәселесінің лингвистер тарапынан зерттеле бастағанына 200 жылдан астам уақыт өтіпті. Осы уақыт ішінде бұл мәселе жан-жақты тексеріліп, оның неше алуан құбылыстары мен түрлері тиісті теориялық шешімін тапқаны мәлім. Алайда, әрбір халықтың өзіндік тарихи даму жолу, басқа халықтармен араласу сипаты, өзіне ғана тән ерекшеліктерідің болатынына байланысты, бұл мәселені нақтылы тарихи лингвистикалық деректер негізінде зерттеуді талап етеді. Сондықтан мақалада түркі тілдері арасында – Алла, Құдай, Тәңірі деген үш атау да бір ғана жаратушы ұлы күш деген ұғымды білдіретін космогониялық Тәңірі атауына лексика грамматикалық талдау жасалды.

查看原文本刊更多论文

Türkilik Dniyetanymdagy Cosmogoniyalyk Taniri Atauynynyң Lexical-Semanticalyk Sipaty

:语言的文本特征，如语言的使用、语义和语义特征。Aspan deneleri ataularynynyn tildik zhane tanimdyk ereksheligin aykindau, ethnolinguistics and cognitive skills manin ashu arkıly sol kezgi halyktyn dunyetanymi surretteledi.最重要的是突厥语 tilderin tarihyn zertteudin asa 手稿到 Orkhon-Yenisei，这是一个很难找到的地方、阿拉伯人、帕西人、突厥人的正统，甚至是十三世纪的巴基斯欧洲或欧洲联盟的正统。空间尼姆罗德不是一个好主意，因为它很难看到。它是一个具有民族语言学和认知能力的宇宙学阿陶拉德，但它并不是一个好主意。该书可使用 200 页，但不建议使用语言学家。黄蜂的使用方法多种多样，所学的理论和方法也不尽相同。然而，如果语言表达不清楚，就会造成 "语言 "与 "人 "的不一致，"语言 "与 "人 "的不一致就会造成 "语言 "与 "人 "的不一致。Sondyktan makalada tyrki tilderi arasynda - Allah, Kudai, Taniyyah degen ush atau and bir gana zharatushy ula kush degen ugymdy bildiretyn cosmogony and Taniyyah atauynaya vocabulary grammar.

本文章由计算机程序翻译，如有差异，请以英文原文为准。

求助全文

约1分钟内获得全文求助全文

来源期刊

Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi

自引率

0.00%

发文量