BÜVEYHÎ EMÎRİ BAHTİYAR İZZÜDDEVLE’NİN TÜRKLERLE MÜNASEBETLERİ

Abstract

Türkler tarih boyunca muhtelif coğrafyalarda bulunmuş ve bu coğrafyalarda siyasî, kültürel, dinî, iktisadî ve askerî bakımdan iz bırakmışlardır. Türklerin gulâm olarak bölgeye sistemli şekilde ilk gelişleri Abbâsî hilafetinin idaresinde olurken, bu durum Irak’ı bizzat yöneten Büveyhî döneminde de devam etmiştir. Onlar Müizzüddevle döneminden itibaren orduda varlığını güçlü şekilde hissettirmiş, Sebük Tegin gibi önemli bir lider çıkartmayı başarmışlardı. Müizzüddevle ile birlikte Irak’a gelmiş olan Sebük Tegin, onun döneminde hâciblik ve sipehsâlârlık görevlerinde bulunmuş, yine aynı dönemde devlet idaresinde emîrin ortaklarından biri haline gelmişti. Sebük Tegin’in yükselişine paralel olarak Türkler de Büveyhî Devleti’nde çeşitli görevler üstlenirken, Müizzüddevle’nin hayatını kaybetmesi tüm dengeleri kısa sürede değiştirdi. Devletin yeni idarecisi Bahtiyar İzzüddevle Türklerle anlaşamadığı için, bir süre sürüncemede devam eden ilişkiler nihayetinde çatışmaya dönüştü. Bu çatışmalar esnasında etrafına Deylemlileri alan emîr, Türkler açısından bölgenin kaderinin bir süreliğine de olsa değişmesine neden oldu. Biz de bu bilgilerden yola çıkarak, Türklerin Büveyhî liderlerinden Bahtiyâr İzzüddevle dönemindeki durumlarını kronolojik bir biçimde aktardık. Çalışmanın maksadı, Bahtiyar İzzüddevle döneminde görev almış Türklerin faaliyetlerini göstermek ve izah etmektir.