Towards the creation of a Digital Paretymology Dictionary (ΗΛΕΠΑ) of the +MorPhoSe Laboratory

Abstract

Η παρετυμολογία είναι ένας αναλογικός μηχανισμός γλωσσικής αλλαγής που οδηγεί στην εσφαλμένη ετυμολογική σύνδεση μιας λεξικής μονάδας με άλλη με αποτέλεσμα φωνολογική, μορφολογική, σημασιολογική και ενίοτε ορθογραφική αλλαγή. Η παρετυμολογία περιλαμβάνει τρεις βασικές κατηγορίες: ρυθμιστική και παικτική ως συνειδητή παρετυμολογία και λαϊκή ως μη συνειδητή παρετυμολογία. Η λαϊκή παρετυμολογία είναι μια αυθόρμητη ψυχογλωσσολογική / γνωστική διαδικασία, η ρυθμιστική παρετυμολογία αποτελεί απόρροια των προσωπικών ιδεολογικών και πολιτικών απόψεων περί «καθαρισμού» της ελληνικής γλώσσας από «ξένα» στοιχεία, ενώ η παικτική παρετυμολογία αποτελεί μια διαδικασία παραλλαγής των λέξεων σε μη κωδικοποιημένους τύπους με κωμικό ή ειρωνικό αποτέλεσμα. Η παρούσα εργασία παρουσιάζει τη μεθοδολογία σύνταξης, τη χρησιμότητα και δειγματοληπτικά λήμματα ενός ειδικού ψηφιακού λεξικού ανοικτής πρόσβασης στην ιστοσελίδα του εργαστηρίου +ΜόρΦωΣη του Τ.Ε.Φ./Δ.Π.Θ. με τίτλο Ηλεκτρονικό Λεξικό Παρετυμολογίας (ΗΛΕΠΑ). Σημειώνουμε ότι το ΗΛΕΠΑ είναι το πρώτο αμιγές ειδικό ηλεκτρονικό λεξικό παρετυμολογίας στην ελληνική και διεθνώς με πλήρη τυπολογική ταξινόμηση, το οποίο θα εμπεριέχει πληθώρα παραδειγμάτων και πρωτογενές υλικό. Paretymology is an analogical mechanism of language change that leads to the incorrect etymological connection of one lexical unit with another. As a result of this mechanism, the word is subject to a process of phonological, morphological, orthographical and/or semantic change. This study presents the creation of a specialized, open-access and digital dictionary of the +MorPhoSe website, entitled Digital Dictionary of Paretymology (ΗΛΕΠΑ), which will list the paretymologies of Μodern Greek (Standard Greek and dialects) in three types: regulatory and ludic as conscious paretymology and folk etymology as non-conscious paretymology. Folk etymology is a spontaneous psycholinguistic / cognitive process, regulatory paretymology results from personal ideological and political opinions about the “clearing” of the Greek language from “foreign” elements, while ludic paretymology involves incorporated types with comic or ironic effect. ΗΛΕΠΑ is therefore going to be the first special digital dictionary of paretymology in Greek, which will contain a multitude of examples and will include primary material.