‘Translation’ Process in the Freelance Translation Network: A Perspective from Actor-Network Theory

Abstract

Günden güne gelişimini sürdüren teknoloji ile birlikte serbest çeviri sektörü de çeviri teknolojileri açısından zengin hale gelmekte, farklı talep ve ihtiyaçlara hitap etmeyi sürdürmektedir. Bununla birlikte, serbest çeviri ağı olarak nitelendirilebilecek sektöre farklı aktörler dahil olarak birbirleri ile etkileşim içine girmektedir. Ağdaki etkileşimi incelemek ve bağlantıların izin sürmek üzere bu çalışmada, Bruno Latour’un (1996) geliştirdiği Aktör-Ağ Kuramı çerçevesinde, zincirleme yapıya sahip serbest çeviri ağı ‘çeviri öncesi süreç’ ve ‘çeviri süreci’ olarak ele alınmıştır. Her iki süreçte ağa katılım sağlayan aktörleri ve etkileşimleri yorumlamak üzere, fenomenoloji nitel araştırma deseni kullanılarak çevirmen bakış açısına başvurulmuş, böylece serbest çeviri faaliyetinde dönüştürüm sürecine ışık tutmak amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, yarı yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla katılımcı çevirmenlerin kaynak seçimleri ve süreç yönetimleri sorgulanarak serbest çeviri ağındaki konumları ile karar yetkileri değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda, zorunlu geçiş noktası olarak belirlenen çevirmenlerin, bilgisayar destekli çeviri araçları, çevrimiçi sözlük ve yapay zekâ gibi aktörleri ağa dahil ettiği; kaynak seçimini güç ilişkileri doğrultusunda işveren tercihi ile kolay ve ücretsiz bilgisayar destekli çeviri araçlarına göre şekillendirdiği ve kısmen serbest dolaşımlı aktörler olduğu belirlenmiştir. Böylece, serbestlik sınırları kapsamında aktörlerin, çıkarları ile eylemlerine göre ağa farklı aktörleri dahil edebildiği ortaya konmuştur. Serbest çeviri ağının, Aktör-Ağ Kuramı çerçevesinde iki aşamalı şekilde incelenmesinin, süreç öncesi ve süreç ağları arasındaki devingen yapıyı anlamaya ve çevirmen ile sektör ihtiyaçlarını açığa çıkarmaya katkı sağlayacağı düşünülmektedir.