TRANSACTIVITY OF VERBS IN THE ARABIC LANGUAGE

Abstract

Her dilde olduğu gibi Arap dilinde de cümlenin yüklem ve özne olmak üzere iki ana ögesi bulunmaktadır. Eğer fiil, bünyesinde nesne bulundurma zorunluluğu olan bir yapıda ise bu ana ögelere nesne de ilave edilmektedir. Makalemizin ilk bölümünde cümlenin ana öğelerine yer verilmiştir. Arap dilinde fiillerin çatısı oluşturulurken fiil kalıpları kullanılmaktadır. Araştırmamızın ikinci bölümünde ise fiil kalıplarında yer alan fiillerin cümlede özne ve nesne ile ilişkisi anlatılmıştır. Fiilin doğrudan özne ile ilişkili olduğu kategoride etken (malum), edilgen (meçhul), müşareket (işteş) ve mutâva‘at-dönüşlü fiillere de yer verilmiştir. Fiilin nesne ile ilişkili olduğu kategoride lazım (geçişsiz) ve müteaddi (geçişli, ettirgen, oldurgan) fiillerin olduğu da belirtilmiştir. Makalemizin üçüncü bölümünde ise fiillerde geçişlilik olgusu, geçişsiz fillerin geçişli yapılması ve geçişli fiillerin geçişsiz yapılması olarak iki ana böümde ele alınmıştır. Geçişsiz yapıdaki bir fiilin geçişli yapılması sonucu fiil nesne kazanmaktadır. Geçişsiz bir fiil geçişli yapılmak istendiği zaman nakil, tazmin, ceale/جعل gibi yardımcı fiilin kullanılması, harfi cerin ilave edilmesi, harfi cerin cümleden atılması yöntemlerine başvurulmaktadır. Geçişli yapıda yer alan bir fiil geçişsiz yapıldığında birden fazla doğrudan nesneye sahip ise nesnesi azalmakta, yalnızca tek bir nesnesi var ise geçişsiz forma girdirilmektedir. Sonuç olarak, geçişlik olgusunun doğru bir şekilde öğrenilmesi, Arapça cümlelerin anlamının tam olarak kavranması için önemli olduğu fikri ortaya konmuştur Ayrıca Arap dilinde fiili geçişili forma getirmek için kullanılan nakil ve tazmin metotlarının, geçişli fiili geçişsiz yaparken de başvurulduğu sonucuna ulaşılmıştır.