СӚЗ ҚАБЫЛДАУ ЖҤЙЕСІНІҢ НЕГІЗГІ БІРЛІГІН АНЫҚТАУ МӘСЕЛЕЛЕРІ ЖӘНЕ СӚЗ ҚАБЫЛДАУ МӘНІН СИПАТТАУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Abstract

В работе исследуется широко изученная единица классификации производных слов - деривационный тип. Приводятся различные определения словообразовательных типов, данные разными авторами. Подробно описано выявление словообразовательного значения некоторыми дериватологами. Выделение как общих, так и специфических словообразовательных значений, характерное для многочисленных дериватологических исследований последних десятилетий ХХ века, ставит вопрос об иерархии словообразовательных значений. Это заставляет задуматься о наличии в словообразовательной системе русского языка словообразовательных значений разной степени абстрактности и обобщенности. Этот вопрос взаимосвязан с "тотальным" и "разностным" подходами к словообразовательным значениям, сложившимися в русской дериватологии. Первый подход включает семантику производящей основы в определение ДМ, при этом словообразовательное значение трактуется как кумулятивная семантическая сумма производящей основы и ее дериватов. Второй подход, напротив, рассматривает словообразовательное значение как повторяющееся семантическое различие между генеративами и дериватами. Ключевые слова: Словообразование, словообразовательный тип, словообразовательное значение, Жұмыста туынды сӛздерді жіктеудің ең кӛп зерттелген бірлігі – туынды түрі қарастырылған. Сӛзжасам түріне әртүрлі авторлардың берген анықтамалары талданады. Кейбір дерватологтардың сӛзжасамдық мағынаны анықтауы да жан-жақты сипатталған. ХХ ғасырдың соңғы онжылдықтарындағы бірқатар дериватологиялық зерттеулерге тән жалпы және жеке сӛзжасамдық мағыналарды анықтау сӛзжасамдық мағынаның иерархиясы, орыс тілінің сӛзжасам жүйесінде болуы туралы мәселені кӛтереді. сӛзжасамдық тілдің үлкенді- кішілі дәрежедегі абстракциялық, кӛп немесе аз дәрежедегі жалпылық мағынасы.Бұл сұрақ орыс дериватологиясында пайда болған сӛзжасамдық мағынаға қатысты «жалпы» және «айырмашылық» тәсілдермен байланысты: бірінші тәсіл сӛзжасамдық мағынаны анықтауда тудырушы базаның семантикасын, т.б. сӛзжасамдық мағына тудырушы және туынды сӛздер семантикасының қайталанатын семантикалық қосындысы деп түсініледі; екінші тәсілде сӛзжасамдық мағына генераторлар мен туынды сӛздердің қайталанатын семантикалық айырмашылығы ретінде қарастырылады. Тҥйін сӛздер: Сӛзжасам, сӛзжасам түрі, сӛзжасамдық мағына, туынды сӛз, сӛзжасам категориясы, туынды сӛз, бірлік The work explores the extensively studied unit of classification in derived words - the derivational type. Various definitions of word-formation types by different authors are provided. Detailed descriptions are given regarding the identification of word-formative meaning by certain derivatologists. The identification of both general and specific word-formation meanings, characteristic of numerous derivatological studies during the last decades of the twentieth century, raises questions about the hierarchy of word-formation meaning. It prompts inquiries into the presence of word-formation meanings of varying degrees of abstraction and generality within the Russian language's word-formation system. This inquiry is interconnected with the "total" and "difference" approaches to word-formation meaning that have emerged in Russian derivatology. The first approach encompasses the semantics of the generating base in the definition of DM, wherein word-formation meaning is construed as a cumulative semantic sum of the generating base and its derivatives. Conversely, the second approach regards word-formation meaning as a recurring semantic distinction between generators and derivatives. Keywords: Word formation, word-formation type, word-formation meaning, derivatology, word-formation category, derived word, unit