KITLIK, ŞİDDET VE SOVYET KAZAKİSTANI’NIN OLUŞUMU: 1932-1933 OLAYLARI

Abstract

Bu makalede Grozin Andrey Valentinoviç’in “Golod 1932 - 1933 godov i politika pamyati v Respublike Kazakhstan” (Kazakistan Cumhuriyeti’nde Politik Bellek: 1932-1933 Kıtlığı) kitabı Weberci yorumlayıcı [Verstehende] yaklaşım çerçevesinde incelenip tanıtılacaktır. Kitap, XX yüzyılın 30’lu yıllarındaki kıtlık konusunu inceleyen Rusça Kazak tarihçiliği ve tarihi gazeteciliği çalışmalarına ayrılmıştır. Kazakistan topraklarında geçen tarihi konu, cumhuriyetteki “hafıza siyaseti” bağlamında analiz edilmektedir. Toplumun geçmişle ilgili fikirlerini düzenleyen, hükümet kurumları tarafından bilinçli olarak oluşturulan ve uygulanan ideolojik, bilgilendirici ve politik bir strateji olduğu açıklanmaktadır. Kazakistan’da 1932-33 yıllarında yaşanan felaket, Kazakça “Aşarşılık” olarak bilinmektedir. Kolektifleştirme resmi politikasının neden olduğu bu siyasetle “dekulakizasyon” uygulanmıştır. Bolşevikler tarafından 1925’ten itibaren tarımda kapitalist unsurların kademeli olarak yer değiştirmesi ve mülk statüleri ile üretim araçlarına emek kiralamaya yönelik tutumlarına göre belirlenen, sömürücü bir sınıf olarak kulakların ortadan kaldırılmasıyla sonuçlanmıştır. Merkezi yetkililer gıda satın alma planında bir artışa karar vermişlerdir. Aslında göçebelerin tüm çiftlik hayvanlarına el koymuşlardır. Kazakistan’da bu kıtlığa “Goloshchekinsky” felaketi adını vermek de gelenektir. Kitlesel kıtlık sırasında çok sayıda Kazak açlık nedeniyle ölmüştür. Bu politika sebebiyle Kazaklar öz yurtlarında azınlığa dönüşmüştür. Bu felaket döneminde 1,3 ü Kazak olmak üzere tahmini 1,5 milyon civarında insan ölmüştür. Kıtlık nedeniyle bazı Kazaklar başta Çin, Afganistan ve Türkiye olmak üzere başka ülkelere kaçmaya başlamışlardır. Kıtlığın ana nedeninin kollektifleştirme olduğuna inanılmaktadır. Bazı tarihçiler bu olayı soykırım olarak değerlendirmektedir.