TIME AND PLACE OF POWER: AN ESSAY ABOUT THREE ISTANBUL'S

Abstract

Cumhuriyet edebiyatının erken dönem romanlarından Üç İstanbul, Mithat Cemal Kuntay’ın ilk ve tek romanıdır. Romanda İstanbul’un üç farklı dönemi burjuva gerçekçi bir tarihsellikle aktarılmıştır. Roman; II. Abdülhamit dönemi ile başlar, II. Meşrutiyet’in ilanı ile yeni bir safhaya geçer ve işgal İstanbul’u ile nihayete erer. Kuntay, İstanbul’un farklı dönemlerini Adnan’ın hayatını takip ederek aktarmıştır. Roman, çöküş sürecine girmiş İmparatorlukta, devletin parçalanma süreci ve toplumsal yozlaşmayı konu edinir. Çöküş ve yozlaşmanın konu olduğu zamansallık ve mekânsallık tarihsel, toplumsal, ekonomik, siyasal ve kültürel koşulların sonucudur. Koşullar romanda bir iktidar meselesi olarak ele alınmıştır. İktidarsa mekânlarda ve insan ilişkilerinde görünür olmuştur. Roman, 19. Yüzyıl Osmanlı-Türk modernleşmesinin farklı nesillerini karşılaştırmalı biçimde konu etmiştir. Modernleşme projesi ve sürecin ürettiği travmalar karakterlerin birbirleriyle ilişkilerini belirlemiştir. Toplumsal iktidar ve modernleşmenin toplumsal yansıması olarak kadın-erkek ilişkileri de romanda kendine yer bulmuştur. Kuntay romanını İstanbul’un işgal altındaki halinin karşısına Ankara’yı koyarak nihayete erdirir. Osmanlı toplumuna ilişkin yargılarının yeni cumhuriyete aktarılmadığını vurgulamaya çalışır. Fakat romanlar bitse de tarih devam eder.