Różne reakcje rodziców na przejawy złości dwu- i trzyletnich dzieci

Abstract

Cel: Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie różnych reakcji rodziców na przejawy złości dwu- i trzyletnich dzieci (reaktywnych metod wychowawczych) oraz ustalenie, które z czynników (wiek, płeć, wykształcenie i miejsce zamieszkania) różnicują reakcje rodziców na zachowania dziecka. Ponadto celem badania było ustalenie, jakie reaktywne metody wychowawcze stosują rodzice ze względu na rodzaj sytuacji, które odzwierciedlają behawioralne przejawy autonomii małych dzieci. Metoda: Badanie kwestionariuszowe, które przeprowadzono na próbie 120 rodziców mających dwu- i trzyletnie dzieci (po 60 kobiet i mężczyzn). Wykorzystano autorski kwestionariusz, stworzony na podstawie teorii kryzysu trzeciego roku życia Lwa Wygotskiego (2002). Zadaniem osób badanych było opisanie swojej reakcji na behawioralne przejawy złości małego dziecka w siedmiu sytuacjach z życia codziennego (negatywizm, upór, krnąbrność, samowola, sprzeciw – bunt, deprecjacja i despotyzm). Wyniki: Rodzice deklarowali korzystanie ze wszystkich reaktywnych metod wychowawczych – zarówno indukcyjnych, jak i imperatywnych (punitywnych i agresji psychologicznej) w reakcji na przejawy złości swoich dwu- i trzyletnich dzieci. Istotnymi predyktorami metod indukcyjnych i punitywnych okazały się wiek i poziom wykształcenia rodzica, natomiast dla agresji psychologicznej – jego płeć i miejsce zamieszkania. Z badania wynika, iż wyłącznie kobiety posługują się w relacji z dwu- i trzylatkiem agresją psychologiczną, której stosowanie jest tym częstsze, im bardziej zagrożony jest autorytet matki, a sprzeciw dziecka wobec jej woli staje się coraz bardziej wyraźny. Konkluzje: Behawioralne przejawy autonomii dwu- i trzylatków są uwarunkowane naturalnym rozwojowo kryzysem trzeciego roku życia. To wyraz frustracji małego dziecka,  nie zaś przejaw zachowań agresywnych, który wymaga zastosowania przez rodziców odpowiednich metod wychowawczych. Na podstawie badania ustalono, że rodzice w głównej mierze deklarują równoczesne korzystanie z metod indukcyjnych i punitywnych, jednak im częściej dziecko przejawia autonomię, tym deklarowana skłonność rodziców do stosowania metod karzących wzrasta.