Kitâbü’t-Teshîl’de Şiirle İstişhâd

Abstract

İbn Cüzey’in Kitâbüt-Teshîl li Ulûmi’t-Tenzîl adlı tefsiri, Endülüs tefsir geleneğinin bize kadar mütekâmil manada ulaşan nadir tefsirlerinden biridir. Zemahşerî’nin el-Keşşâf’ı ile İbn Atiyye’nin el-Muhararu’l-Vecîz’i bu eserin temel kaynaklarındandır. Hal böyle olmasına rağmen Zemahşerî ve İbn Atiyye’nin aksine İbn Cüzey, tefsirinde şiir ve şiirle istişhâda oldukça az yer vermektedir. Bunun sebebi olarak ihticâc döneminin geride kalması, tefsirinin mukaddimesine yaklaşık 600 kelimelik Kur’ân sözlüğü koyması, veciz bir tefsir yazma arzusu olduğu söylenebilir. Çalışmamız, Kur’ân’ı yorumlarken müfessirin şiire yaklaşımı ve şiirle istişhâd metodunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda makalede şiirle istişhâdın kısa tarihçesi, tefsir ve Arap dilinde bunun bir yöntem olarak belirlenmesi, istişhâd edilecek şiirlerde aranan özellikler ve şiirleri istişhâd edilen şairlerin bulundukları tabakalar gibi hususlar ele alınmaktadır. Kitâbüt-Teshîl’de, şiir ile istişhâdın hangi alanlarda ve ne şekilde kullanıldığı örnekler üzerinden gösterilerek müfessirin bu konuda benimsediği yöntem tüm netliği ile ortaya konulmaktadır.