ВОЕННАЯ СЛУЖБА БАУЫРЖАНА МОМЫШУЛЫ

Abstract

Мақалада Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында өзінің соғыс жүргізу тактикасы және стратегиясымен ерекшеленген даңқты қолбасшы Бауыржан Момышұлының әскери қызметіне қатысты мәліметтер зерттеледі. Ең алғашқы әскери дайындық мектебі Қиыр Шығыстан басталып, соғыстың алғашқы жылдары майдан даласында жинақтаған теориялық білімімен түрлі әскери тактикалар мен ұрыс тәсілін ұйымдастыра білу шеберлігін меңгерді. Б. Момышұлының әскери ғылымды терең меңгергендігі «Соғыс психологиясы» еңбегінде жан-жақты талданған. Әскери саладағы шеберлігімен қатардағы жауынгерден дивизия командиріне дейін көтерілді, Ворошилов атындағы академия мен Кеңес Армиясы Бас Штабының жанындағы Жоғары әскери академияны аяқтап, жоғары әскери маманы болды. Жауынгерлерді дайындау, ұрыс жүргізу тәжірибесі мен соғыс тактикасына қатысты Әскери Академияда профессор атағымен генералдарға және Кубаның әскери училищелерінде запастағы офицер тәжірибесімен бөлісіп, дәріс оқуы оның жоғары білімді әскери адам болғандығын білдіреді. Оның «Бауыржан спиралі» атты тактикасының маңыздылығына талдау жасау арқылы оның әскери саладағы ой-танымын, майдан шындығын көркем шығармалары арқылы әскери әдебиеттің шыңына көтеруі жолдары оның бірден бір түркі халықтары әскери әдебиетінің негізін салуына алып келді. Б. Момышұлының архивтегі жеке қорындағы деректерге талдау жасау арқылы оның әскери қызметіне және «әскери әдебиеттің» негізін салушы ретіндегі рөліне баға беріледі. Сонымен қатар әскери тақырыптағы дәрістерінің маңыздылығы талданады. Түйін сөздер: Б. Момышұлы, тактика, әскер, соғыс өнері, қорғаныс, әскери қайраткер, патриот. В статье исследуются сведения, касающиеся военной службы выдающегося полководца Бауыржана Момышулы, отличившегося в годы Второй мировой войны своей тактикой и стратегией ведения войны. Первая военная подготовительная школа началась на Дальнем Востоке и с теоретическими знаниями, накопленными на полях сражений в первые годы войны, овладела навыками организации различных видов военной тактики и боевого подхода. Глубокое владение военной наукой Б. Момышулы всесторонне проанализировано в работе «Психология войны». С мастерством в военной сфере дослужился от рядового до командира дивизии, окончил академию имени Ворошилова и Высшую военную академию при Генеральном штабе Советской Армии, стал высшим военным специалистом. Что касается подготовки солдат, боевого опыта и военной тактики, то обмен опытом и чтение лекций генералам в Военной академии с званием профессора и офицером запаса в кубинских военных училищах означает, что он был высокообразованным военным. Анализ важности его тактики «спираль Бауыржана» привел к тому, что его пути поднятия мысли в военной сфере, реальности Майдана на вершину военной литературы через художественные произведения привели к тому, что он сразу же заложил основы военной литературы тюркских народов. Анализируя данные личного фонда Б. Момышулы в архиве, дается оценка его военной деятельности и роли основателя «военной литературы». Также анализируется значимость лекций на военную тематику. Ключевые слова: Б. Момышулы, тактика, армия, военное искусство, оборона, военный деятель, патриот. The article examines information concerning the military service of the outstanding commander Bauyrzhan Momyshuly, who distinguished himself during the Second World War with his tactics and strategy of warfare. The first military preparatory school began in the Far East and with the theoretical knowledge accumulated on the battlefields in the early years of the war, mastered the skills of organizing various types of military tactics and combat approach. B. Momyshuly's deep knowledge of military science is comprehensively analyzed in the work «Psychology of War». With skill in the military sphere, he rose from a private to a division commander, graduated from the Voroshilov Academy and the Higher Military Academy at the General Staff of the Soviet Army, became a top military specialist. As for the training of soldiers, combat experience and military tactics, the exchange of experience and lecturing to generals at the Military Academy with the rank of professor and reserve officer in Cuban military schools means that he was a highly educated military man. The analysis of the importance of his tactics «the spiral of Bauyrzhan» led to the fact that his ways of raising thoughts in the military sphere, the reality of the Maidan to the top of military literature through artistic works led to the fact that he immediately laid the foundations of the military literature of the Turkic peoples. Analyzing the data of B. Momyshuly's personal fund in the archive, an assessment of his military activities and the role of the founder of «military literature» is given. The significance of lectures on military topics is also analyzed. Keywords: B. Momyshuly, tactics, army, military art, defense, military leader, patriot.