ҚАЛЫМБЕТ АХУН ӨТЕМҰРАТОВ: ДІН АҒАРТУШЫНЫҢ ӨМІРІ МЕН ТАҒДЫРЫ

Abstract

Чтобы глубже понять негативные аспекты политики в отношении религии и верующих, мусульманских институтов и организаций, необходимо сделать соответствующие выводы из уроков прошлого. Возможность, которую дает независимость, объективно изучать проблемы односторонней негативной атеистической политики Советского правительства по отношению к верующим, религиозным учреждениям и организациям, должна быть полностью осознана в ее огромной роли. Ряд авторов недавно написали о проводимой Советским государством политике репрессий против верующих, религиозных ценностей и причинах их отделения от религиоведов. Они описывают репрессии, осуществленные советскими властями в Каракалпакстане, включая репрессии против верующих, религиозную политику, религиозные ограничения и положение верующих во время тоталитарного режима. Однако в работах, опубликованных в 60-80-е годы прошлого века, видно, что коммунистическая идеология полностью доминирует по отношению к исламу и религиозным организациям. В статье рассказывается о Калимбет ахуне Утемуратове, одном из репрессированных священнослужителей, пострадавших от религиозной политики советской власти. Статья написана с использованием архивных материалов, воспоминаний потомков о деде и книг, изданных на эту тему в разные годы. Ключевые слова: ахун, мечеть, Чимбай, религия, ислам Дін мен діншілдерге, мұсылман мекемесі мен ұйымдарына қатысты жүргізіліп жатқан саясаттың теріс аспектілерін терең түсіну кезінде өткен тарихи сабақтардан тиісті тұжырымдар жасау қажет. Кеңес өкіметінің дінге сенушілерге, Діни мекемелер мен ұйымдарға қатысты біржақты теріс, атеистік саясатының проблемаларын объективті зерттеу үшін Тәуелсіздік берген мүмкіндік оның маңызы зор рөлін жан-жақты түсіну қажет. Бірнеше авторлар өз еңбектерінде Кеңес мемлекетінің діндарларға, діни құндылықтарға, діни білімі бар дін мұғалімдерінен бөліну себептеріне қатысты қуғын-сүргін саясатының кейінгі кезеңдеріне сілтеме жасады. Оларда Қарақалпақстанда Кеңес өкіметі жүргізген қуғын-сүргіндер, олардың арасында дінге сенушілерге қатысты жүргізілген қуғын-сүргіндер, діни саясат, діни шектеулер, тоталитарлық режим кезінде дінге сенушілердің жағдайы туралы айтылады. Бірақ өткен ғасырдың 60-80-ші жылдары шыққан еңбектерде исламдық діни ұйымдарға қатысты коммунистік идеологияның толық үстемдік екендігі байқалады. Мақалада қуғын-сүргінге ұшыраған Кеңес өкіметінің діни саясатынан зардап шеккен дін мұғалімі Калимбет ахун Өтемұратов туралы айтылады. Мақала мұрағаттық материалдарды, оның ұрпақтарының атасы туралы естеліктерін және осы тақырыпта әр жылдары жарық көрген кітаптарды қолдана отырып жазылған. Кілтсөздер: ахун, мешіт, Шымбай, дін, ислам To better understand the negative aspects of politics in relation to religion and believers, Muslim institution and organizations, it is necessary to draw appropriate conclusions from the lessons of the past. The opportunity that independence gives to objectively study the problems of the one-sided negative atheistic policy of the Soviet government towards believers, religious institutions and organizations should be fully realized in its enormous role. A number of authors have recently written about the Soviet state's policy of repression against believers, religious values and the reasons for their separation from religious scholars. They describe the repression carried out by the Soviet authorities in Karakalpakstan, including repression of believers, religious policies, religious restrictions, and the position of believers during the totalitarian regime. However, in the works published in the 60-80s of the last century, it is clear that the communist ideology completely dominates in relation to Islam and religious organizations. The article tells about Kalimbet akhun Utemuratov, one of the repressed clergy who suffered from the religious policy of the Soviet government. The article was written using archival materials, memories of descendants about their grandfather and books published on this topic in different years. Keywords: akhun, mosque, Chimbay, religion, islam