Krytyczny komentarz na temat poglądów T.S. Kuhna o tzw. rewolucji kopernikańskiej i kilka aktualnych uprzedzeń – barier w społecznościach naukowych

Abstract

Artykuł jest studium przypadku na temat poglądów słynnego T.S. Kuhna o tzw. rewolucji kopernikańskiej. Początkowa część artykułu w syntetyczny sposób przedstawia go jako bardzo utytułowanego historyka i filozofa nauki, autora światowych bestselerów; przypomniano tu także podział jego zwolenników, na m.in. tzw. lewicowych albo prawicowych Kuhnowców i fakt, że sam Kuhn stanowczo odcinał się od dużej części tych zwolenników; zwrócono również uwagę, że w ciągu ostatnich 30 lat oprócz bardzo obfitej literatury hagiograficznej na temat T.S. Kuhna, pojawiły się także opracowania krytyczne. Pozostała część artykułu przedstawia autorską krytyczną analizę poglądów Kuhna na temat tzw. rewolucji kopernikańskiej, które to poglądy stanowiły podstawę schematu rozwoju nauki przedstawionego przez Kuhna w Strukturze rewolucji naukowych (1962), najsłynniejszej dotąd na świecie monografii nauk społeczno-humanistycznych. Krytyka obejmuje genezę, treść i recepcję poglądów Kuhna oraz rozwoju jego interpretacji; czyniona jest ona z perspektywy metodologii nauk historycznych i metody naukowej, którą autor określa mianem hipotetyczno-dedukcyjnej metody myślenia korespondencyjnego. Krytyka oparta jest na nadal aktualnych wcześniejszych publikacjach autora (i ich twórczym rozwinięciu, gdyż nie ogranicza się tylko do omówienia tych publikacji), które z reguły zostały niezauważone przez badaczy myśli T.S. Kuhna, choć powstały w rzeczywistym światowym centrum badań kopernikańskich i są dostępne darmowo w sieci internetowej. Fakt ten skłania autora do wysunięcia przypuszczenia o poważnym niedorozwoju badań Kuhnowskich w skali międzynarodowej oraz o istnieniu w aktualnych środowiskach naukowych silnych uprzedzeń i barier, takich jak np. prymat liczby cytowań (i innych wskaźników bibliometrycznych) nad analizą treści publikacji, efekt Mateusza, efekt rzekomych i faktycznych centrów i peryferiów naukowych, mentalne pozostałości barier zimnej wojny oraz niedorozwój komunikacji naukowej.