Cumhuriyet’in İlanıyla Dini Mimari Yapısındaki Değişim Üzerine Değerlendirme: Trabzon Örneği

Abstract

Mimari yapılar, toplumlarda meydan gelen siyasi ve sosyal değişimlerden etkilenmektedir. Toplumsal yaşamdan kendini soyutlayamayan mimari eserlerde değişimlere ayak uyduracak biçimde dönüşüm yaşayarak kullanılmaktadırlar. Bu duruma örnek konu oluşturacak biçimde Cumhuriyet’in ilanıyla kapanan tekke ve zaviyelerin ardından tekke yapılarında meydana gelen değişimler ön plana çıkmaktadır. 1925 yılında kararı alınan bu değişimin yansımaları, tekke yapıları için farklılık göstermiştir. Bazı tekke yapıları yıkılırken bazı tekke yapıları camiye ya da başka amaçlarla kullanılarak tarihi yapı olarak günümüze gelmiştir. Ancak tekke ile cami mimarileri arasındaki farklar tarihi yapılar üzerinde değişimlere sebep olmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın problemi, işlevi değiştirilen tekke yapılarının özgün dokularından aykırı biçimde değiştirilmesidir. Problem doğrultusunda çalışmanın amacı tekke mimarisini açıklayarak Cumhuriyet’in ilanıyla değişen tekke yapılarını Trabzon Hatuncuk Hatun Cami özelinde değerlendirmektir. Tarihi süreç içerisinde işlenen konuya yönelik, restitüsyon çalışması yapılarak yerinde yapılan tespitler çalışmanın yöntemini oluşturmaktadır. Hem Trabzon’da hem de ülkemizin birçok kentinde kiliseden dönüştürülen camiler ile ilgili yapılan çalışmalar yoğun biçimde sunulurken tekkeden camiye dönüşümün açıklandığı araştırmalar oldukça az olup bu noktaya temas ettiği için yapılan bu çalışma özgün değer taşımaktadır. Bu çalışma ile Cumhuriyet’in ilanıyla değişen tekkelerin özgün mimarileri üzerine farkındalık oluşturulacağı ön görülmektedir.