GAZNELİ MAHMUD’UN HÜKÜMDARLIĞA GİDEN YOLDA TEK YENİLGİSİ: RAHNE SAVAŞI (385/995)

Abstract

Rahne Savaşı (385/995) Sâmânîlerin iki Türk sipehsâlârı arasında meydana gelen bir savaştır. Kaynakların çok fazla bahsetmediği bu savaş Sâmânîler, Simcûrîler ve Gaznelilerin sadece kendi çıkarları bakımından değil aynı zamanda Ortaçağ Türk-İslam tarihi açısından da önem arz etmektedir. Ortaçağ Türk-İslam tarihinin seyrini değiştiren bu savaş iki Türk sipehsâlârı arasındaki çekişmeyi daha da kızdırmıştır. Gazneliler ile Simcûrîler arasında yapılan nihai savaş olmamasına rağmen Gazneli Mahmud’un hükümdarlığa giden yolda ilk kez mağlup olduğu savaştır. Gazneli Mahmud, daha bu sıralarda Emir sıfatıyla babasının, Horasan sipehsâlârı sıfatı ile de Sâmânîlerin hizmetindedir. O dönemde Horasan sipehsâlârlığı tahta giden yoldaki önemli görevlerden biridir. Nitekim, Gazneli Mahmud’da babası öldükten sonra 387/997 yılında Gazneli tahtına geçmiştir. Gazneli tahta geçtikten sonra ise hayatı boyunca hiçbir savaşta mağlup olmamıştır. Rahne Savaşının ardından yapılan Tûs Savaşı, Simcûrîleri yıkılış sürecine sokarken Gazneliler için ise devletleşme yolunda büyük bir adım olmuştur. Gazneliler bölgede hâkimiyetlerini iyice kabul ettirmişlerdir. Fâik el-Hassa ve Ali Simcûrî’nin ortadan kaldırılmasından sonra Sâmânîler, bölgede hakimiyet kuran Gaznelilerin nüfuzu altına girmiştir. Bu çalışmada Rahne (Gedik) Savaşının o coğrafya üzerinde yarattığı siyasi ve sosyal etkiler ve savaşın ardından ortaya çıkan ittifak arayışları ve hakimiyet mücadeleleri ele alınacaktır. Çalışmada, kaynakların Rahne Savaşı ile verdiği bilgiler dönemin kaynakları ile mukayeseli olarak değerlendirilmiştir.