Liderlik Tarzı Ekseninde Türk Yönetim Anlayışına Din Etkisi: Kutadgu Bilig Ve Kanun-I Şehinşahî Karşılaştırması

Abstract

Lider ve yönetici kavramları insanlık tarihi kadar eski iki kavramdır. Lider ve yönetici kavramları birbiri yerine sıkça kullanılan benzer kavramlar olmakla birlikte aslında farklı anlamları taşımaktadırlar. Yönetim bilimlerinde liderlik çalışmaları, çalışanların veya yönetilenlerin huzuru, verimi veya motivasyonu gibi birçok açıdan önem taşımaktadır. Devlet yönetimlerinde ise bir liderin sergilediği liderlik tutumu, diğer devletler açısından ve tüm toplumun nasıl yönetildiğine açıklama getirmesi açısından dikkate alınan bir husustur. Liderlik tutumlarının ise çağın gereklerine göre değişiklik gösterdiği tarihsel süreçler izlendiğinde görülmektedir. Ekonomi ve toplum hayatında önemli değişikliklerin olduğu dönemlerde liderlik çalışmaları da bu sosyal değişim sürecinden etkilenmiştir. Hatta liderin meşruiyet kaynaklarının aşındığı ve değiştiği de görülmektedir. İşte bu süreçte devlet yönetiminde liderlik davranışlarının ve meşruiyetinin din etkisi altında kaldığı zamanlar da görülmektedir. Özellikle İslamiyet öncesi dönemde kut anlayışı ile İslamiyet’in kabulünden sonraki dönemde İslam dini etkilerinin izleri görülmektedir. Edebiyat, hukuk ve siyaset alanındaki metinlerde yönetime dair bu etkilerin yansımaları görülmektedir. Türk yönetiminde ideal yönetici ve daha iyi bir yönetim için liderlere öğüt olarak sunulan siyasetnameler, yöneticilere bir tavsiye ve övgü metni olarak düşünce tarihinde yer bulmaktadırlar. Bu çalışmada Türk devlet yönetimi anlayışı içerisinde “din” faktörünün liderlik tarzına etkisinin olup olmadığı Kutadgu Bilig ve Kanun-i Şehinşahî üzerinden incelenmektedir. Kutadgu Bilig ve Kanun-i Şehinşahî İslamiyet’e geçiş ve İslamiyet sonrası edebiyat tarihi ürünlerinden olup liderlik tarzını din değişkeni ile incelemeye fırsat verebilecek iki eserdir. Çalışmamızda söz konusu eserlerin, bir liderin taşıması gereken özelliklerine dair ilgili bölümleri irdelenmekte ve bulgular üzerinden betimsel bir karşılaştırması yapılmaktadır.