İslâm Bilim Tarihi: İslâm Coğrafyasının Bilim Mirası Üzerine Konuşmalar

Abstract

Islâm bilim tarihi ya da Islâm tip tarihi gibi bu basligin daha spesifik turlerine ve Islâm bilim tarihi yaziciligina hayli uzun bir zamandir Bati akademyasinin dikkatle egildigi bilinmektedir. Farkli teoriler ve soylemler cercevesinde ortaya cikmis devâsâ literaturden sonra Fuat Sezgin, George Saliba ve Rusdi Râsid gibi bilim tarihcilerinin onculugunde Islâm bilim tarihi calismalari farkli bir evreye girmistir. Ilim dunyasinin Islâm bilim tarihine yonelik algisinin degismesinde merhum Fuat Sezgin’in olaganustu gayretlerini ve ozellikle onun Wissenschaft und Technik im Islam (Islâm’da Bilim ve Teknik, I-V, Istanbul: Istanbul Buyuksehir Belediyesi Kultur A.Ş. Yayinlari, 2008) ile muhallet eseri Geschichte des arabischen Schrifttums’u, yaygin olarak bilinen kisaltmasiyla GAS’i zikretmek gerekir. Toplam on yedi cilt olan GAS’in ilk cildinin Turkce’ye cevrildigini de hatirlatalim (Arap-Islâm Bilimleri Tarihi, I, Istanbul: Prof.Dr. Fuat Sezgin Islam Bilim Tarihi Arastirmalari Vakfi Yayinlari, 2015). Diger yandan daha mutevazi eserlerin de alana olan katkisi yadsinamaz. Rusdi Râsid’in editorlugunde yayimlanan uc ciltlik Encyclopedia of History of the Islamic Sciences (London&New York: Routledge, 1996) ile George Saliba’nin Islamic Science and the Making of the European Renaissance (Cambridge: The MIT Press, 2007) adli eserini de bu halkaya ekleyebiliriz. Turkce’de ise Islâm bilim tarihinin ozellikle Osmanli donemi icin IRCICA tarafindan yayimlanmis literatur calismalari buyuk bir hizmet olarak gorulmeli, ayrica Ihsan Fazlioglu’nun bircok calismasi bu alanda yapilan yontem yanlislarina, eksikliklere dikkat cekmesi acisindan onemli olmalarinin otesinde bilhassa Secluklu ve Osmanli bilim mirasinin bilinmeyen mumtaz sahsiyetlerini ve eserlerini ilim dunyasinin dikkatlerine sunmus, kavram ve teori duzeyinde yeni ufuklar acmistir. Nihayet Islâm Dusunce Atlasi’nin (ed. Ibrahim Halil Ucer, I-III, Konya: Konya Buyuksehir Belediyesi Kultur Yayinlari, 2017) Islâm dusunce ve ilim tarihinin donemlendirilmesi uzerine yaptigi oneriler, cografyalar arasindaki etkilesimler ve âlimlerin iliskilerine yonelen bakisi basta olmak uzere bircok acidan heyecan verici bir calisma oldugunu ifade etmek gerekir.