FAKİR BAYKURT VE KEMAL TAHİR’İN YAPITLARINDA DİN VE EĞİTİM OLGUSUNUN KARŞILAŞTIRMALI SOSYOLOJİK ANALİZİ

Abstract

Bu calismada, Fakir Baykurt ve Kemal Tahir’in koy romanlari koyde/koylude batil inanclar, din, egitim, ilerleme/yenilik gibi olgular uzerinden karsilastirmali olarak analiz edilmistir. Calisma, koylunun icinde bulundugu inanc, gelenek ve toplumsal cinsiyet esitsizligi, egitim ve ilerleme fikrinin yine koyluler tarafindan nasil degerlendirildigini yazarlarin romandaki konuyu ele alis tarzlari ve kahramanlarinin soylemleri uzerinden analiz etmektedir. Fakir Baykurt’un Yilanlarin Ocu, Irazca’nin Dirligi, Onuncu Koy ve Tirpan; Kemal Tahir’in Sagirdere, Korduman, Koyun Kamburu bu olgular uzerinden karsilastirildiginda bazi benzerlikler ve farkliliklar on plana cikar. Buna gore, Fakir Baykurt’un koyu ya da koyluyu ele alirken haksizliklar karsisinda sessiz kalmayan bazi “roman kahramanlari”, Kemal Tahir eserlerinde pasif, cikarci, biat etmeye musait bir hal alir. Koylunun, toplumsal cinsiyet esitsizligini icsellestirmesi ve ilerleme/yenilik fikrine karsi kapali tutumu, dinin gundelik hayatin her alanini kusatmasi, egitime pragmatik bakis Kemal Tahir’in eserlerinde siklikla karsilasilan ogeler iken, Baykurt’un eserlerindeki koyluler cogu durumda yeniliklere acik, toplumsal cinsiyet esitligi ve egitim konusunda duyarli, dinle mesafeli bir iliskilenme olarak resmedilir. Fakir Baykurt’un cizdigi karakterlerin sehir hayatina ozenmesi, koylunun traktore karsi cikmamasi ve bu durumu iyi karsilamasi nihayetinde koyden gocerken sehirdeki ilerlemenin cazibesi olarak aktarilir. Kemal Tahir’in cizdigi koyluler ise sehri kotulugun, ahlaksizligin, dinsizligin yeri olarak addeder. Dolayisiyla ilerlemeye, disaridan mudahaleye karsidir. Neticede yapilacak tren yoluna, fabrikaya, getirilecek traktore/makineye karsi koylunun tavri olumsuz olarak aktarilir. Donemin kosullari acisindan degerlendirildiginde, Tahir’in koylu roman kahramanlari gercekte karsilasma olasiligi daha yuksek turden koylu prototipi cizmektedir. Fakir Baykurt ve Kemal Tahir eserlerinde koylulerin egitime bakisi noktasinda da bir ayrilik soz konusudur. Fakir Baykurt’un kendisinin de ogretmenlik yapmasi koylulerin gorece duyarli cizilmesinde rol oynamistir. Oysa Kemal Tahir’in metinlerindeki bakis acisina gore egitim, koylerde medrese egitimi ile sinirlidir ve ancak statu sagliyorsa degerlidir.