Almanya’da Sachunterricht Ve Türkiye’de Hayat Bilgisi Ders Kitaplarında Okulda Demokrasi Uygulamalarına Örnek Olarak Sınıf Başkanı Seçimi

Abstract

Demokrasi; bilincli, hosgorulu, acik fikirli, dayanisma duygusu gelismis, sorumluluk sahibi, katilimci bireylere ihtiyac duymaktadir. Ogrenciler, demokratik bir sosyal yasama uyum saglayarak toplumda yer almalari icin gerekli bilgi, beceri ve yeterlilikleri, sosyallesme surecinde en onemli kurum olan okulda, vatandaslik egitimine yonelik konular ve gecirdikleri yasantilar araciligiyla edinirler. Ilkokul basamaginda vatandaslik egitimi kapsaminda yer alan konularin baslica amaci, birey olma yolunda ilk adimlarini atmakta olan ogrencilerin oncelikle hak ve sorumluluklarinin farkina varmalarini ve bu farkindalik dogrultusunda gelecegin toplumunu insa eden etkin ve etkili birer vatandas olmalarini saglamaktir. Ilkokul basamaginda Almanya’da ilk dort yil okutulan Sachunterricht ve Turkiye’de ilk uc yil okutulan hayat bilgisi dersi, gelecegin toplumunun sekillenmesinde birer aktor olacak bireyleri, vatandaslik egitimi konulariyla ilk defa bir araya getirir, deneyim dunyalarina yonelik etkinlikler araciligiyla demokratik tutum ve degerleri kazandirarak onlari demokratik topluma hazirlar. Bu dogrultuda, ogrencilerin demokrasinin en temel unsurlarindan ve gostergelerinden biri olarak nitelendirilen secme ve secilme hakki konusunda bilinclenmeleri buyuk onem tasir. Calismanin amaci, Almanya’da okutulan Sachunterricht ve Turkiye’de okutulan hayat bilgisi ders kitaplarinda, secme ve secilme hakkinin bir ornegi olarak, okulda ve sinifta demokrasi cercevesinde, gunumuzde demokrasinin nirengi noktasi olarak gorulen ‘secim’ olgusu baglaminda, ‘sinif baskani secimi’ konusunun ne sekilde sunuldugunu betimlemek ve karsilastirmaktir. Bu baglamda, Almanya’nin Niedersachsen eyaletinde 3. sinifta okutulan Sachunterricht Jo-Jo adli ders kitabinin Ben- Sen- Biz (Ich- Du- Wir) unitesinde yer alan Sinif Baskani- Sinif Sozcusu (Klassensprecher- Sprecher fur die Klasse), Sinif Baskani Secimi (Die Wahl der Klassensprecher) ve Ogrenci Meclisi (Der Schulerrat) konulari ile Turkiye’de 3. sinifta okutulan hayat bilgisi ders kitabinin Okul Heyecanim temasinda yer alan Okulda Demokrasi konusu incelenmis ve karsilastirilmistir. Calismada, nitel arastirma desenlerinden durum calismasi kullanilmistir. Veriler, dokuman incelemesi ile elde edilmis ve icerik analizine tabi tutulmustur. Arastirma bulgularina gore, hem Sachunterricht’te hem de hayat bilgisi dersinde, ogrencilerin, demokratik davranan, secme, secilme ve oy kullanma bilincini kazanmis, demokrasi kulturune sahip ve katilimci bireyler olmalari amaclanmaktadir. Bu amaci pekistirir sekilde, ogretim programi ile ogrenci arasinda kopru gorevini ustlenen her iki ulkenin ders kitaplarinda yer alan sinif baskani secimi konusunun sunumunun, secme ve secilme hakkini somutlastirarak demokrasi kulturunu yerlestirmeye, farkli duzeylerde de olsa katki sagladigindan bahsedilebilir. Ancak secme ve secilme hakki, Turkiye’deki hayat bilgisi ders kitabinda, Almanya’daki Sachunterricht ders kitabinin aksine kavrama duzeyinde sunulmustur.