Bilişsel Önyargı ve Hevristik Bağlamında Finansın İnsani Boyutu Olarak 'Davranışsal Finans': Bir Literatür İncelemesi ve Derleme Çalışması (Behavioral Finance as a Human Dimension of Finance in the Context of Cognitive Bias and Heuristics: A Literature Review and Compilation Study)
{"title":"Bilişsel Önyargı ve Hevristik Bağlamında Finansın İnsani Boyutu Olarak 'Davranışsal Finans': Bir Literatür İncelemesi ve Derleme Çalışması (Behavioral Finance as a Human Dimension of Finance in the Context of Cognitive Bias and Heuristics: A Literature Review and Compilation Study)","authors":"Bilgehan Tekin","doi":"10.35235/uicd.462794","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Geleneksel finans teorisinin iki temel varsayimi soz konusudur. Bunlar, bireylerin rasyonel olduklari ve beklenen fayda teorisinin varsayimlarina uygun olarak faydalarini maksimize etme amaci tasidiklaridir. Ilk kez Savage (1954) tarafindan yapilan calisma ile gundeme gelmis olan belirsizlik altinda rasyonel karar verme, bireylerin olaylarin gerceklesme olasiliklarini tahmin etmesini ve bu sonuclari degerlendirme araclarini uyumlu hale getirmesini gerektirmektedir. Bununla birlikte geleneksel teorilerde goruldugu gibi sonuclari acisindan ciddi olumsuzluklara neden olabilecek turden tahminleri yurutme ve karar alma surecleri saf matematiksel modellemelere indirgenemeyecek kadar onemli bir meseledir. Bu noktada insan dogasinin da hesaba katilmasi gerekmektedir. Psikoloji alanindaki calismalar sonucu ortaya konmus onyargilar ve standartlarin disina cikan tercihler davranissal finans alani tarafindan yatirimci davranislarina uygulamistir. Tam rasyonellikten sapmanin ornegi ise Simon (1957) tarafindan sinirli rasyonellik onermesi ile ortaya konmustur. Sinirli rasyonellik, bazi bilissel engellerin veya bilgi toplama maliyetlerinin, karar vericilerinin tam olarak en uygun kararlari vermesini onledigini varsayar. Fiziksel ve sosyal dunya tahminlenemeyecek kadar karmasik unsurlar barindirdigindan gelecekle ilgili ve belirsizlik iceren kararlari almak daha fazla zorlasmaktadir. Bu nedenle bireyler genellikle alacaklari kararlari caba gostermeden ve kolaylikla almanin yollarini arama egilimi gosterirler. Hevristik ve onyargi yaklasimina gore insanlar olasilik degerlendirmeleri yaparken hatali degerlendirmelere acik bilissel kisayollar kullanilar. Bu calismada davranissal finans disiplini, bilissel onyargilar ve hevristikler baglaminda ele alinmis ve konu ile ilgili yapilan calismalar uzerinde durulmustur. Bu calisma bir literatur incelemesi ve derleme calismasi mahiyetindedir.","PeriodicalId":322168,"journal":{"name":"Human Behavior & Game Theory eJournal","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2018-12-24","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"5","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Human Behavior & Game Theory eJournal","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.35235/uicd.462794","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}
引用次数: 5
Abstract
Geleneksel finans teorisinin iki temel varsayimi soz konusudur. Bunlar, bireylerin rasyonel olduklari ve beklenen fayda teorisinin varsayimlarina uygun olarak faydalarini maksimize etme amaci tasidiklaridir. Ilk kez Savage (1954) tarafindan yapilan calisma ile gundeme gelmis olan belirsizlik altinda rasyonel karar verme, bireylerin olaylarin gerceklesme olasiliklarini tahmin etmesini ve bu sonuclari degerlendirme araclarini uyumlu hale getirmesini gerektirmektedir. Bununla birlikte geleneksel teorilerde goruldugu gibi sonuclari acisindan ciddi olumsuzluklara neden olabilecek turden tahminleri yurutme ve karar alma surecleri saf matematiksel modellemelere indirgenemeyecek kadar onemli bir meseledir. Bu noktada insan dogasinin da hesaba katilmasi gerekmektedir. Psikoloji alanindaki calismalar sonucu ortaya konmus onyargilar ve standartlarin disina cikan tercihler davranissal finans alani tarafindan yatirimci davranislarina uygulamistir. Tam rasyonellikten sapmanin ornegi ise Simon (1957) tarafindan sinirli rasyonellik onermesi ile ortaya konmustur. Sinirli rasyonellik, bazi bilissel engellerin veya bilgi toplama maliyetlerinin, karar vericilerinin tam olarak en uygun kararlari vermesini onledigini varsayar. Fiziksel ve sosyal dunya tahminlenemeyecek kadar karmasik unsurlar barindirdigindan gelecekle ilgili ve belirsizlik iceren kararlari almak daha fazla zorlasmaktadir. Bu nedenle bireyler genellikle alacaklari kararlari caba gostermeden ve kolaylikla almanin yollarini arama egilimi gosterirler. Hevristik ve onyargi yaklasimina gore insanlar olasilik degerlendirmeleri yaparken hatali degerlendirmelere acik bilissel kisayollar kullanilar. Bu calismada davranissal finans disiplini, bilissel onyargilar ve hevristikler baglaminda ele alinmis ve konu ile ilgili yapilan calismalar uzerinde durulmustur. Bu calisma bir literatur incelemesi ve derleme calismasi mahiyetindedir.