Nowe zagrożenia dla muzeów. Między zmianami klimatu a sztuczną inteligencją

Abstract

Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na dwa typy zagrożeń coraz częściej obecnych w muzeach. Pierwsza grupa zagrożeń stanowi współcześnie przedmiot wielu publikacji i rozważań naukowych, politycznych i społecznych – zmiany klimatyczne powodują bowiem nie tylko zagrożenie życia ludzi i destrukcję naturalnego środowiska czy migracje, w tym kulturowe, ale także zmieniają metody ochrony dziedzictwa praktykowane dotychczas. Zmiany te są możliwe między innymi dzięki stosowaniu zaawansowanych technologii coraz częściej sterowanych sztuczną inteligencją, których zadaniem jest interpretacja tzw. wielki danych (big data). Wdrożenie skomplikowanych programów podejmujących decyzję i wpływających na interpretację uzyskanych informacji, choć ma bardzo istotne znaczenie ochronne, budzi także coraz częściej obawy, tym bardziej, że w procesie ich przetwarzania dochodzi czasem do aktów celowego naruszenia systemu lub kradzieży danych cyfrowych (hacking). Muzea dokumentujące cyfrowe dziedzictwo są nadto narażone na celową (w drodze kradzieży lub manipulacji i fałszowania informacji) bądź przypadkową utratę danych o obiektach i otoczeniu, co może zagrażać dziedzictwu, którym się opiekują zarówno w małej, jak i wielkiej skali. Spostrzeżenia zawarte w artykule mogą służyć do podjęcia w przyszłości kolejnych kroków: sprecyzowania i analizy ryzyk dla danej instytucji, co powinno być wykonywane z uwzględnieniem specyfiki muzeum i charakteru zbiorów. New threats to museums. Between climate change and artificial intelligence The purpose of this article is to highlight two types of threats increasingly present in museums. Nowadays the first group of threats is the subject of many publications and scientific, political and social considerations - because climate change causes not only threats to human life and destruction of the natural environment or migrations, including cultural ones, but also changes the methods of heritage protection practiced so far. These changes are made possible by the use of advanced technologies increasingly guided by artificial intelligence, whose task is to interpret so-called big data. The implementation of complex programs that make decisions and influence the interpretation of the information obtained, while having a very important protective role, also raises more and more concerns, especially because in the process of their processing there are sometimes acts of intentional violation of the system or theft of digital data (hacking). Museums documenting digital heritage are furthermore vulnerable to intentional (theft or manipulation and falsification of information) or accidental loss of data on objects and surroundings, which can threaten the heritage, they care for on both a small and large scale. The article’s insights can be used for future next steps: specifying and analyzing risks for an institution, which should be done taking into account the specifics of the museum and the nature of the collections.