ANTİK ÇAĞDAN OSMANLI İDARESİNE KADAR KERKÜK ŞEHRİNİN SİYASİ DURUMU

Abstract

Irak’ın kuzey doğusunda bulunan Kerkük, Irak’ın dördüncü büyük şehridir. Tarihçiler Kerkük isminin aslı ve anlamı hakkında tartışmakta ve farklı anlamlar vermektedirler. Şehre verilen isimlerin başlıcaları Kerhsulh, Erbeha, Erâbih, Erbea, Emnice, Leylânî (Lîlânî), Kerha (Kürha), Kerh (Kürh), Beyt-i Kermâ, Karhad Beth Slokh ( Kerhad Beyt-ü Sulh), Arabhuyus, Konkun (Concon, Korhuran kelimeleridir. Bu isimlerin oldukça farklı anlamları bulunmaktadır. Kerkük şehrinin, M.Ö 5000 yıldan daha eskiye uzanan tarihi vardır. Şehir devletleri çağı (M.Ö.5500-4000) diye isimlendirilen Sümerler döneminden, sülalelerin doğuş çağı (M.Ö.2060-1960) diye adlandırılan çağa kadar, Mezopotamya’da bağımsız şehirler var olmuştur. Musul, ve Ninova’yı buna örnek olarak verebiliriz. Bunlar gibi Erbeha da (şu andaki Kerkük ) Sümerler zamanında, kentleşme açısından, genişliği ve refahı ile öne çıkmış ve bağımsız bir devlet olarak var olmuştur. 1923’de Kerkük kalesinde bulunan çivi yazısı tabletlerine göre de Erbeha ( Kerkük) Sümerler zamanında bağımsız bir devlet olarak ortaya çıkmış veya eski bir devletin merkezi olmuştur. Kerkük Sümerler’den sonraki Amurrular, Hurriler, Mitanniler, Medler, Persler, Makedonyalılar, Selefkiler, Sasaniler, Dört Halife Dönemi, Emeviler, Abbasiler, Moğollar, Hamdaniler, Atabekler, Büyük Selçuklular, Irak Selçukluları, Celayirliler, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Safeviler ve Osmanlı Devleti hakimiyetinde bulunmuştur. Pek çok devletlerin hakimiyetinde bulunan Kerkük, her bakımdan zengin tarih kültürü ile yoğrulmuş bir şehirdir. Abbasiler’den başlayarak, özellikle Tuğrul Bey’in Bağdat’a girmesi ile başlayan dönemlerden itibaren Kerkük her bakımdan Türk özelliği taşımaya başlamıştır. Türk dilinin konuşulduğu, Türk örf ve adetlerinin yaşandığı şehir, günümüze kadar aynı özellikleri korumaktadır. Çağımızda Irak’ta yaşayan Türkmenlerin yoğun olarak yerleşme dönemleri ise Karakoyunlular zamanına rastlamaktadır.