METİNDEN ÖĞRENME SÜREÇLERİ AÇISINDAN METNİ KAVRAMANIN PSİKOLOJİK DOĞASI

Abstract

Metinler, ogrenme icin onemli araclardir. Bu acidan, metinleri daha anlasilir kilma kaygisi, ayni zamanda metinden ogrenme surecleri acisindan amac-islev baglantili bir ihtiyacin da dogal yansimasidir. Diger yandan ogretici nitelikteki metinlerin duzeltici stratejiler araciligiyla bir gelisme ve iyilestirmeye konu edilme dusuncesi, gunumuz arastirmacilarinin siklikla uzerinde odaklandigi bir calisma konusudur. Dolayisiyla, ogrenme surecleri acisindan yazili metin/soylem yapisinin sergiledigi gorunum ve buna bagli olarak da dil egitiminde materyal hazirlama ve gelistirme cabalarinin bilimsel bir temele kavusturulabilmesi icin daha ileri duzey uzmanlik bilgilerine gereksinim duyuldugu aciktir. Bu acilardan bu calismada, metin organizasyonu ve metinden ogrenme kuramlarinin genel bir taslagi cikartilmis ve sonraki bolumlerinde ise calisan bellek kapasitesindeki dil isleme, metinden ogrenme ve bireysel farkliliklarla dogrudan iliskili bazi olgulari aciklamak icin metin uretimi, metin kavramasi ve metinden cikarim surecleri baglamindaki kuramsal bilgilere yer verilmistir. Bu yonlu bir secime gidilmesinin gerekcesi ise calisan hafizanin sadece depolanan bilgilerin geri getirilmesinden degil, ayrica dil kavrama gibi ardisik islemlerin kismi sonuclarinin depolanmasi ve bilgi islemenin diger seviyelerinden de sorumlu olmasi gibi konuyla ilgili literaturde yer alan “modern bellek teorileri” kapsamindaki gorus ve dusuncelerdir. Diger bir nedense bu gorus ve dusunceler isiginda sunulmus metnin fiziksel sunumu (metin oruntusu) ve metinden ogrenme surecleri arasindaki etkilesime dair ortaya konulan genellemelerdir. Kaldi ki sadece ogretim amacli bir metni gelistirmek icin farkli prosedurler bulunmasindan degil, ayni zamanda bu prosedurlerin dunya bilgisi ve islem stratejileri gibi ogrenen degiskenleri ile kavramanin olculdugu gorev arasinda karmasik etkilesimler bulundugu dogrultusundaki bilgiler de soylem(metin) sureclerine dair yapilandirilmis bir dizi genellemenin dayandigi guncel ve gecerli durumdaki bilgilerdir. Sonucta, ogrenenin metinden anlama ve hatirlama seviyesini etkileyen faktorlerin dogasi geregi bu ozellikteki bir calisma kurgulanmistir.