Said Nursî ve Çağdaşlarının Kıssalara Yaklaşımı

Abstract

Kissa lafzi terminolojide bir vâkianin adim adim takip edilerek anlatilmasina ilaveten, anlatilan hadisenin bizatihi kendisini ifade eden bir kavramdir. Kur'ân-i Kerim'deki tarihi hadiseler bu kavramla isimlendirilir. Cenâb-i Hakk'in insanliga son mesaji olan Kur'ân-i Kerim'in muhtevasinda kissalarin ciddi bir yeri vardir. Kur'ân-i Kerim'in kissalara bu denli genis yer vermesi, bazi tarihi hadiseleri insanlara hikâye suretinde anlatmak gibi sig bir maksada hasredilemez. Şuphesiz Kur'ân-i Kerim'in kissalara verdigi deger, her bir kissa uzerinden farkli dersler vermek, nubuvvet ve tevhid gibi en temel inanc esaslarinin ispat etmek gibi bilinen ve bilinmeyen pek cok hikmete mebnidir. Nitekim kissalar, bu gayelere yonelik olarak genis bir yelpazede etkili bir fonksiyon icra etmistir. Kissalarin icra ettigi butun bu fonksiyonlar, Kur'ân'in temel gayesine, yani “irsad ve hidayet etme” amacina hizmet eden birer arac konumundadir. Bu gercegin farkinda olan mufessirler kissalari, va'z edilis gayelerini de dikkate alarak muhtelif sekillerde tefsir etmis, bu tefsir faaliyeti yasadigimiz caga kadar devam etmistir. Cagdas tefsir akimlari genellikle Kur'ân'a donus ve yenilik iddiasiyla ortaya cikmistir. Bu yuzdendir ki cagdas mufessirler metodolojik olarak farklilassalar da Kur'ân'i onceleyen benzer soylemleri dillendirmis, Kur'ân'i asrin idrakine sunma gayesinde ittifak etmis ve gayretlerini bu hedefin tahakkukuna kanalize etmislerdir. Son donem Osmanli alimlerinden biri olan Bediuzzaman Said Nursi de bu isimlerden biridir. Bediuzzaman Said Nursi, bazi Kur'ân kissalarini Risâle-i Nur Kulliyatinda tefsir etmistir. O, telif ettigi en hacimli eser olan Risâle-i Nur Kulliyatinda kendine has bir tefsir anlayisla temayuz etmektedir. Bediuzzaman Said Nursi'nin Risâle-i Nur'da tatbik ettigi ve manevi tefsir olarak nitelendirdigi tefsir anlayisi belli bir orjinaliteye sahiptir. Said Nursi'nin pek cok tefsir yonteminin bir harmonisi olarak olusturdugu manevi tefsir anlayisini, kissalarin tefsirine ne oranda yansittigi ve bu yaklasimin tefsir ilmi acisindan hangi farkliliklari icerdigi incelenmesi gereken bir konudur. Bununla baglantili olarak, klasik tefsirlerin kissalara yaklasimi ile cagdas tefsirlerde kissalarin ne sekilde ele alindigi, Said Nursi'nin kissalara yaklasimini hangi temeller uzerine oturttugu, cagdaslarindan hangi yonlerden ayrildigi gibi meselelerin aydinlatilmasi da konunun butuncul bir sekilde anlasilmasina katki sunacak tamamlayici mevzular olarak onumuzde durmaktadir. Bu calismada mezkur konular uc kissa uzerinden incelenmistir. Bu uc kissadan birincisi, Cenâb-i Hakk'in Hz. Âdem'e (as) isimleri ogretmesini anlatan ve Hz. Âdem (as) ornekliginde insanin meleklere ruchaniyetine sebep olan tâlim-i esmâ hadisesidir. Ikincisi, Cenâb-i Hak'tan izinsiz olarak kavmini terk eden ve bir gemi yolculugu esnasinda buyuk bir baligin karnina dusen ve yaptigi munacat neticesinde Cenâb-i Hakk'in inayetine mazhar olarak mucizevi bir sekilde baligin karnindan kurtulan Hz. Yunus'un (as) kissasidir. Ucuncusu ise aile, mal-mulk ve sihhat gibi pek cok acidan son derece iyi bir mevkide olan Hz. Eyyub'un (as) hastaliklara maruz kalmasi, bu yuzden elindeki nimetleri teker teker kaybetmesi, ancak hicbir sekilde sikâyet etmeksizin inanilmaz bir sabir ornegi gostermesi uzerine yeniden sihhatine kavusmasini anlatan Hz. Eyyub (as) kissasidir. Bu calismada mezkur gayelere yonelik olarak, bu uc kissanin klasik ve cagdas tefsirlerde ne sekilde ele alindigi, cagdaslari ile Bediuzzaman Said Nursi'nin bu kissalara dair yaklasimlarindaki farklilik, mufessirlerin izahlari uzerinden mukayeseli olarak incelenmistir.