NEBÎ B. TURHAN es-SİNOBÎ (ö.936/1530)’NİN TASAVVUFÎ DÜŞÜNCEYE YÖNELTTİĞİ TENKİTLER

Birol Yıldırım
{"title":"NEBÎ B. TURHAN es-SİNOBÎ (ö.936/1530)’NİN TASAVVUFÎ DÜŞÜNCEYE YÖNELTTİĞİ TENKİTLER","authors":"Birol Yıldırım","doi":"10.31126/akrajournal.591496","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Osmanli Devleti’nin kurulus doneminde medrese-tekke muesseseleri arasinda ciddi bir denge kurulmus, tekke cevreleriyle medrese cevrelerinin yakinlasmasi saglanmistir. Muhyiddin Arabi’nin Ekberiyye mektebinin onemli bir temsilcisi olan Davud-i Kayseri 1331’de Iznik’te­  kurulan ilk medresenin basina, ayni dusunce ekolunden Molla Fenari ise ilk defa tesis edilen seyhu­lislamlik makamina getirilmistir. Bu sayede tasavvufi dusunce Osmanli medrese sistemine ve ilmiye sinifina nufuz etmis, mutasavvif alim tipi yayginlasmistir. Medrese egitimini ikmal ettikten sonra tekke egitimine de vakif olan mutasvvif alimlerin eserleri kelam, fi­kih ve tasavvufu mezcederek meseleleri kulli bir bakis acisiyla zahir ve batin perspektifinden ele almislardir. Fakat bu denge zamanla bozulmus ve tarikat mensuplariyla devlet adamlari ve medrese cevreleri arasinda gerginlikler yasanmistir. Bu gerginligin odak noktasinda Ibnu’I-Arabi’nin dile getirdigi bazi gorusler ile cehri zikir, sema, devran gibi hususlar yer almistir. Şeyhulislam Ibn Kemal gibi bazi alimler Ibnu’l-Arabi lehinde fetvalar verirken, XVI. Yuzyilda yasamis olan Sinoplu Abdulbari b. Turhan, Ibrahim b. Muhammed Halebi, Şeyhulislam Civizade Muhyiddin Mehmed Efendi gibi alimler ise Ibnu’l-Arabi'nin goruslerine karsi cikmaya devam etmislerdir. XVll. yuzyilda ortaya cikarak Osmanli ilmiye sinifina otuz yil civarinda damgasini vuran Kadizadeliler ise tasavvufi dusunceye muhalefeti devam ettirmislerdir. Biz bu calismamizda Osmanli Donemi’nin onemli bir tasavvuf muhalifi olan Nebi b. Turhan es-Sinobi’yi ele alcagiz. “Hayâtu’l Kulub”ve “Risale fi Vahdetu'l-Vucud” adli eserlerinde Muhyiddin Ibnu’l-Arabi Hazretleri’nin sahsiyla ozdeslesmis olan vahdet-i vucud/tevhid-i vucudi anlayisi basta olmak uzere tasavvuf ekolune tekfire varan asirilikta yonelttigi agir elestirileri degerlendirecegiz. Onun sahsinda Osmanli doneminde etkili olup gunumuze kadar tesirini surduren “dinde tasfiyecilik/puritanizm” akimini ele alacagiz. Boylelikle Sinoplu bir âlimin fikir ve dusunce dunyasini ve gecmisten gunumuze entelektuel duzeyde onemli bir catisma alani olan zâhir-bâtin meselesini objektif bir sekilde nazara vermeye calisacagiz.","PeriodicalId":269437,"journal":{"name":"AKRA KÜLTÜR SANAT VE EDEBİYAT DERGİSİ","volume":"118 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2019-09-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"1","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"AKRA KÜLTÜR SANAT VE EDEBİYAT DERGİSİ","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.31126/akrajournal.591496","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}
引用次数: 1

Abstract

Osmanli Devleti’nin kurulus doneminde medrese-tekke muesseseleri arasinda ciddi bir denge kurulmus, tekke cevreleriyle medrese cevrelerinin yakinlasmasi saglanmistir. Muhyiddin Arabi’nin Ekberiyye mektebinin onemli bir temsilcisi olan Davud-i Kayseri 1331’de Iznik’te­  kurulan ilk medresenin basina, ayni dusunce ekolunden Molla Fenari ise ilk defa tesis edilen seyhu­lislamlik makamina getirilmistir. Bu sayede tasavvufi dusunce Osmanli medrese sistemine ve ilmiye sinifina nufuz etmis, mutasavvif alim tipi yayginlasmistir. Medrese egitimini ikmal ettikten sonra tekke egitimine de vakif olan mutasvvif alimlerin eserleri kelam, fi­kih ve tasavvufu mezcederek meseleleri kulli bir bakis acisiyla zahir ve batin perspektifinden ele almislardir. Fakat bu denge zamanla bozulmus ve tarikat mensuplariyla devlet adamlari ve medrese cevreleri arasinda gerginlikler yasanmistir. Bu gerginligin odak noktasinda Ibnu’I-Arabi’nin dile getirdigi bazi gorusler ile cehri zikir, sema, devran gibi hususlar yer almistir. Şeyhulislam Ibn Kemal gibi bazi alimler Ibnu’l-Arabi lehinde fetvalar verirken, XVI. Yuzyilda yasamis olan Sinoplu Abdulbari b. Turhan, Ibrahim b. Muhammed Halebi, Şeyhulislam Civizade Muhyiddin Mehmed Efendi gibi alimler ise Ibnu’l-Arabi'nin goruslerine karsi cikmaya devam etmislerdir. XVll. yuzyilda ortaya cikarak Osmanli ilmiye sinifina otuz yil civarinda damgasini vuran Kadizadeliler ise tasavvufi dusunceye muhalefeti devam ettirmislerdir. Biz bu calismamizda Osmanli Donemi’nin onemli bir tasavvuf muhalifi olan Nebi b. Turhan es-Sinobi’yi ele alcagiz. “Hayâtu’l Kulub”ve “Risale fi Vahdetu'l-Vucud” adli eserlerinde Muhyiddin Ibnu’l-Arabi Hazretleri’nin sahsiyla ozdeslesmis olan vahdet-i vucud/tevhid-i vucudi anlayisi basta olmak uzere tasavvuf ekolune tekfire varan asirilikta yonelttigi agir elestirileri degerlendirecegiz. Onun sahsinda Osmanli doneminde etkili olup gunumuze kadar tesirini surduren “dinde tasfiyecilik/puritanizm” akimini ele alacagiz. Boylelikle Sinoplu bir âlimin fikir ve dusunce dunyasini ve gecmisten gunumuze entelektuel duzeyde onemli bir catisma alani olan zâhir-bâtin meselesini objektif bir sekilde nazara vermeye calisacagiz.
在奥斯曼帝国的建国时期,伊斯兰学校和伊斯兰宗教学校机构之间建立了严重的平衡,并确保了修道院和伊斯兰学校之间的和睦关系。1331 年,穆希丁-阿拉比(Muhyiddin Arabi)的阿克巴里耶(Akbariyya)学派的重要代表达武德-伊-凯塞里(Davud-i Kayseri)被任命为在伊兹尼克建立的第一所伊斯兰学校的校长,同一学派的莫拉-费纳里(Molla Fenari)被任命为第一任校长。就这样,苏菲思想渗透到了奥斯曼帝国的伊斯兰学校系统和学者阶层,苏菲学者的类型也开始广泛传播。完成伊斯兰学校教育后,精通泰克教育的 mutasawwif 学者的著作将神学、教法和神秘主义结合在一起,从扎希尔和巴丁的视角和库利的视角处理问题。然而,随着时间的推移,这种平衡被打破了,塔里卡成员、政治家和伊斯兰学校圈子之间出现了紧张关系。伊本-阿拉比(Ibn al-Arabi)表达的一些观点以及诵经(dhikr)、赛玛(sema)和泯灭(devran)等问题是这种紧张关系的焦点。一些学者,如谢赫胡里斯拉姆-伊本-凯末尔 (Shaykhulislam Ibn Kemal) 发布了支持伊本-阿拉比的教令,而西诺普的阿卜杜勒巴里-本-图尔汗 (Abdulbari b. Turhan of Sinop)、易卜拉欣-本-穆罕默德-哈勒比 (Ibrahim b. Muhammad Halebi)、谢赫胡里斯拉姆-西维扎德-穆希丁-迈赫迈德-埃芬迪 (Shaykhulislam Civizade Muhyiddin Mehmed Efendi) 等生活在 16 世纪的学者则继续反对伊本-阿拉比的观点。卡迪扎德利派兴起于十五世纪,在奥斯曼帝国学术界留下了约三十年的印记,他们继续反对苏菲思想。在本研究中,我们将重点关注奥斯曼帝国时期苏菲主义的重要反对者纳比-布-图尔汗-西诺比(Nabi b. Turhan al-Sinobi)。在他的作品《Hayâtu'l Kulub》和《Risale fi Wahdat al-Wujud》中,我们将评价他对苏菲学派的严厉批评,尤其是对与穆希丁-伊本-阿拉比(Muhyiddin Ibnu'l-Arabi)有关的 wahdat al-wujud / tawhid al-wujudi 的理解。我们将讨论 "宗教中的清教主义/清净主义 "运动,这一运动在奥斯曼帝国时期十分有效,其影响一直持续到今天。通过这种方式,我们将尝试客观地介绍一位来自西诺普的学者的思想世界和思想,以及从古至今在思想层面上的一个重要冲突领域--"zâhir-bâtin "问题。
本文章由计算机程序翻译,如有差异,请以英文原文为准。
求助全文
约1分钟内获得全文 求助全文
来源期刊
自引率
0.00%
发文量
0
×
引用
GB/T 7714-2015
复制
MLA
复制
APA
复制
导出至
BibTeX EndNote RefMan NoteFirst NoteExpress
×
提示
您的信息不完整,为了账户安全,请先补充。
现在去补充
×
提示
您因"违规操作"
具体请查看互助需知
我知道了
×
提示
确定
请完成安全验证×
copy
已复制链接
快去分享给好友吧!
我知道了
右上角分享
点击右上角分享
0
联系我们:info@booksci.cn Book学术提供免费学术资源搜索服务,方便国内外学者检索中英文文献。致力于提供最便捷和优质的服务体验。 Copyright © 2023 布克学术 All rights reserved.
京ICP备2023020795号-1
ghs 京公网安备 11010802042870号
Book学术文献互助
Book学术文献互助群
群 号:481959085
Book学术官方微信