Biografie w rozmowie. Narracyjno-dyskursywne podejście badawcze

Abstract

W artykule pokazujemy, jaki wkład może wnieść syntetyczne podejście narracyjno-dyskursywne do zrozumienia biograficznej pracy dokonującej się podczas wywiadu badawczego. Skupiamy się na pracy biograficznej jako części trwającego, interaktywnego procesu, w wyniku którego przyjmowane są tożsamości. Jest to szczególnie ważne dla ludzi, którzy, na przykład, wkraczają na ścieżkę nowej kariery i mogą być postrzegani jako „nowicjusze” w tym sensie, że konstruują nowe tożsamości i domagają się ich uznania. Po zaprezentowaniu teoretycznych i metodologicznych założeń narracji, analizy dyskursu i prac reprezentujących podejście dyskursywne w psychologii społecznej (Bruner 1990; Edley 2001; Potter and Wetherell 1987; Wetherell 1998), przedstawiamy analizę wypowiedzi biograficznych uzyskanych w trakcie wywiadów ze studentami kierunku Sztuka i Projektowanie. Interesuje nas ich praca nad tożsamością, a także dokonywana przez nich, jako nowicjuszy w swojej dziedzinie, praca biograficzna. W tekście ilustrujemy obrane podejście i kluczowe pojęcia analityczne, czyli pojęcia podzielanych zasobów dyskursywnych, takich jak repertuary interpretacyjne (Edley 2001) i kanoniczne narracje (Bruner 1991), oraz pojęcie problematycznych tożsamości (troubled identities) (Wetherell i Edley 1998; Taylor 2005a). Analiza pokazuje jak relacje biograficzne (accounts) rozmówców są kształtowane i ograniczane przez znaczenia, które funkcjonują w szerszym kontekście społecznym. W przypadku uczestników naszych badań, obejmują one powszechnie przyjęte interpretacje (.established understandings) natury i początków artystycznej lub kreatywnej tożsamości, i związanej z nią trajektorii biograficznej. Szczególny nacisk w naszym podejściu kładziemy na pokazanie, jak w refleksyjnych staraniach rozmówcy konstruującego narrację biograficzną, wersje stworzone w poprzednich wypowiedziach stają się ograniczeniem i źródłem ciągłości biografii.