1939 ERZİNCAN DEPREMİ'NİN ARTÇI SARSINTILARI: HABER-AKŞAM POSTASI

Abstract

Yakın dönem Türkiye tarihinin en büyüğü olan 1939 yılı Erzincan merkezli 7,9 Ms büyüklüğündeki deprem, sebep olduğu can kaybı ve yıkımla bütün ülkede derin yankılar uyandırmıştır. Tüm Türk basınında olduğu gibi Haber-Akşam Postası’nda da geniş yer bulan deprem, ilk başta etkilediği diğer il ve ilçelerin ve buradaki zayiatın tespiti üzerine haberlerle konu edilmiştir. Çetin hava muhalefeti nedeniyle deprem bölgesiyle iletişim ve ulaşımda birçok güçlüğün yaşandığı bu ilk günlerde devlet ve hükümet yetkililerince gerek kurtarma ve ilk yardım çalışmaları için alınan tedbirler, gerekse depremzedelerin iaşesi için TBMM inisiyatifi ve Kızılay aracılığıyla yapılan aynî ve nakdî yardım seferberliğine dair gelişmelere yer verilmiştir. Aynı günlerde Marmara ve Ege’de peş peşe yaşanan sel baskınları, deprem bölgesine sevk edilen yardımların ulaşımını sekteye uğrattığı gibi, depremzedeler için yapılan girişimlerin bir kısmının selzedelere de ayrılmasını gerektirmiştir. Bir yandan depremzedelere yardım sevkiyatının, diğer yandan yol açma çalışmalarının devam ettiği bir sırada Haber-Akşam Postası gazetesi henüz ulaşılamayan ilçe ve köylerdeki depremzedelerin kötü koşullarını ve müdahaledeki gecikmeler nedeniyle ölümlerin arttığını vurgulayan manşet ve haberler yayınlamaya başlamıştır. Depremden bir ay kadar sonra eleştiri düzeyini arttıran gazete, geç ulaşılan köylerde, gecikmeli olarak yapılan müdahaleler, gönderilen yardımların yetersizliği, bazı görevlilerin sorumsuz davranışları, yardım teşkilatlanmasındaki eksiklikler üzerine sorgulayıcı ve hatta suçlayıcı haber ve yazılara yer vermiştir. Bu tür yayınlarını belge, fotoğraf ve söylentilerle desteklemeye çalışan gazete, özellikle toplanan bağışların akıbeti ve resmi olarak verilen bilgilerin güvenilirliği konusunda kamuoyunda şüphe uyandırmaya çalışmıştır. Gazete son olarak, bu yayınlarına konu olan durumların ve kişilerin birkaç örnekle sınırlı olduğunu kabul etmiş, deprem sonrası yapılan yardım çalışmalarının genelini töhmet altında bıraktığı suçlamalarını ise reddetmiştir. Anahtar Kelimeler: 1939 Erzincan Depremi, Milli Yardım Komitesi, Kızılay, ilk yardım, müdahale, eleştiri, Haber-Akşam Postası.