Rafał Lemkin i historia powszechna ludobójstw

Abstract

W artykule omawiam wypowiedzi historyczne Rafała Lemkina przy użyciu kategorii historii powszechnej. Lemkin jest autorem niedokończonej książki, która miała w jego zamierzeniu zebrać dzieje masowej przemocy na wszystkich kontynentach od starożytności po czasy najnowsze, i wielu komentarzy (rozsianych po różnych pracach), w których porównuje dawną i współczesną przemoc przy użyciu pojęcia ludobójstwa. Wypowiedzi te łączy i porządkuje pojęcie historii powszechnej, które odnosi się do szacownej tradycji uprawiania historiografii rozwijającej się od XVI w. Napędzane ideą uniwersalizmu podejście opierało się na przekonaniu, że historia jest jedna i wspólna dla całej ludzkości, obejmuje tylko te zjawiska, które miały wpływ na dzisiejszy kształt świata, ma centrum (Europę), może osądzać przeszłość i wreszcie wyraża się w spójnej wielkiej opowieści, której sensem jest postęp. Kategoria historii powszechnej pozwala zadać spuściźnie Lemkina nowe pytania, uzupełnić wiedzę o jego biografii intelektualnej i rozumieniu pojęcia ludobójstwa przez przywołanie takich zagadnień, jak relacja Europy i państw nieeuropejskich, idea postępu, definicja ludzkości, geneza prawa międzynarodowego.