Film ve İzleyici İlişkisi Bağlamında Anlam Yaratımına Yönelik Bir Araştırma

Abstract

Bir sinema filmini seyrettikten sonra çıkarılan anlam, filmin kendisine içkin anlamıyla ne kadar örtüşmektedir? Ya da bir film hakkında seyircilerin farklı anlamlar çıkarması o eser hakkında ne ifade etmektedir? Bu çalışma anlam çatısı altında sinema-seyirci ilişkisini iki yönlü ele almaktadır. Sinema filmlerinde anlam yaratımının nasıl açığa çıktığı, bu anlamın yaratılmasında filmin yaratıcısının ve seyircinin nasıl bir rolü olduğu çalışmanın ana meselesidir. Çalışmada konuya, bütünsel bir bakışla hem filmdeki anlam hem de seyircinin oluşturduğu anlam olmak üzere iki açıdan yaklaşılmıştır. Teorik bilgilerin pratikteki karşılığına bakılmış bunun için öncelikle katılımcılara sinema salonuna benzer bir yapıda projeksiyonla karanlık bir ortamda Less Than Human adlı kısa metraj film seyrettirilmiş daha sonra aynı katılımcılarla yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Gönüllülük esasına dayalı olarak 17-30 yaş kategorisinde 6 kadın 6 erkek ve 31-60 yaş kategorilerinde 6 kadın 6 erkek olmak üzere toplam 24 katılımcı çalışmaya dahil edilmiştir. Yüz yüze görüşme tekniği ile elde edilen veriler deşifre edilerek sayısal verilere çevrilmiş ve betimsel yöntemle analiz edilmiştir. Çıkan bulgulara göre seyirciler kendi hayat deneyimlerine göre filmden anlamlar çıkarmış dolayısıyla aynı sahne hakkında farklı seyirciler farklı anlamlar ortaya koymuştur. Yaş, cinsiyet ve eğitim durumu anlam oluşturmada farklılıklar yaratırken sinemaya gitme, film ve kısa film izleme sıklığı anlam oluşturmada etkili olmamıştır. Filmin seyredildiği dönemdeki toplumsal olaylar ve sürecin getirdikleri anlam yaratımında etkilidir. Araştırmanın yapıldığı dönemdeki Covid-19 pandemisinin seyircilerin filmden çıkardıkları anlamı etkilediği görülmüştür.