Bingöl İlinin İdari Coğrafyası

Abstract

İdari coğrafya, Beşerî ve İktisadi Coğrafya anabilim dalının bir alt disiplinidir. İdari coğrafya çalışmaları sayesinde herhangi bir ülkenin veya idari ünitenin idari, sosyal, kültürel ve ekonomik özellikleri ortaya konulmaktadır. Bu bilgiler aynı zamanda farklı alanlar açısından da yararlı olmaktadır. Türkiye’nin idari yapısı büyük ölçüde Cumhuriyet öncesi idari yapı esas alınarak şekillenmiştir. Vilayetler il, kazalar ilçe yapılmıştır. Büyük vilayetlerdeki sancakların bir kısmı ayrılarak müstakil il olmuşlardır. Ülkemizde 1930 ve 1950’li yıllarda idari yapı değişiklikleri yoğunluk kazanmıştır. Daha sonra, 1989-1999 yılları arasında da çok sayıda ilçe ve il yapılarak il sayısı 81’e yükselmiştir. 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile il nüfusu 750.000’i aşan iller büyükşehir belediye statüsüne alınarak tüm köy yerleşmeleri mahalle haline getirilmiştir. Bu makalede Bingöl ilinin idari coğrafya özellikleri nispeten ayrıntılı olarak incelenmeye çalışılmıştır. Bingöl ili 25 Aralık 1935 tarih ve 2885 sayılı kanunun 4 Kânunusani 1936 tarih ve 3197 sayılı Resmî Gazete yayınlanmasıyla kurulmuştur. Bu tarihten günümüze kadar birçok idari değişiklik yapılarak mevcut yapısını almıştır. Bingöl ilinde merkez ilçeyle birlikte 8 ilçe, 3 belde ve 320 köy idari ünitesi ile 818 mezra yerleşmesi vardır. Yine ilde 1 il merkezi, 7 ilçe merkezi ve 3 belde olmak üzere toplam 11 belediye teşkilatı hizmet vermektedir. Bu idari alanlarda toplam 68 mahalle yer almaktadır. Bingöl ilinde idari teşkilatlar 8.003 km2 alanda toplam 283.112 nüfusa hizmet vermektedir. Bingöl ilinin idari taksimatında ve ilçe sınırlarının belirlenmesinde coğrafi yapının etkileri belirgin şekilde ayırt edilmektedir. İdari yapı ile coğrafi özelliklerin birbiriyle uyumlu olması, kamu (altyapı, üstyapı) ve özel sektör hizmetlerinin kolay ve verimli şekilde ulaştırılmasına imkân sağlamaktadır. Diğer yandan idari fonksiyonlar, istihdama katkısının yanı sıra idari merkez olan yerleşmelerde sosyal, kültürel, ekonomik ve güvenlik fonksiyonlarının gelişmelerini destekleyici önemli rol oynamaktadır. Gerçekten ilde özellikle az nüfuslu olan Adaklı (3063), Kiğı (2926), Yedisu (1468) ve Yayladere (1020) gibi ilçe merkezi küçük yerleşmelerde idari fonksiyonların hayati bir önemi bulunmaktadır.