Amfitiyatro, Panoptikon ve Görme Rejimleri

Abstract

Antik Yunan amfitiyatrosu ve Bentham’in panoptikonu, farkli tarihsel ve sosyal baglamlara  ait mimari yapilardir. Amfitiyatro, Antik Yunan sehir-devletinin ve panoptikon da 19. yuzyil  modernitesinin bir urunuydu. Bu tarihsel ve kulturel eserlerin gorsellikle olan iliskileri de bu  baglamlar icinde sekillenmistir. 19 yuzyilda, performans mekânlari, sinirlamak ve disipline  etmek icin tasarlanan mekânlarla yer degistirmistir. Bu iki mimari yapinin karsilastirilmasi  bize modernitenin, klasik donemden farkini gostermektedir. Bu yazi, amfitiyatro ve  panoptikonun ait olduklari toplumlarin gorme bicimlerinin kulturel ve siyasal boyutlariyla  iliskisini ele almayi amaclamakta ve bu iki mimari yapinin soz konusu toplumlari karakterize  eden metaforlar olarak kullanilabileceklerini ileri surmektedir. Dolayisiyla, bu calisma ayni  zamanda, farkli mimari bicimler ile temsil ettikleri toplumlarda hâkim olan siyaset, ozgurluk,  kontrol ve disiplin anlayislari arasindaki iliskiye bakmayi amaclamaktadir.