Sûfîlerin Hadis ve Hadis İlimleri ile Münasebeti

Abstract

Sûfilerin genel anlamda ilimlere, hadislere ve hadis ilmine yaklaşımları hem amelî hem nazarî açıdan irfân ve ma’rifet anlayışına göre şekillenmiştir. Bu yüzden Sufilerin hadisle ilişkisi konusunda tasavvuf geleneğinde zâhiri ilimlerden birisi olarak görülen hadis ve hadis ilimlerine karşı irfânî bakışın nasıl olduğunu tespit etmek gerekir. Özellikle Hakîm et-Tirmizî’nin (ö. 285/898) hadis metinlerini değerlendirmede “Hadisin ma’rufunu ve münkerini bilme/tanıma”ya yönelik ortaya koymuş olduğu irfânî teorisi, Ebû Tâlib el-Mekkî’nin (ö. 386/996) cerh ve tadil ilmi, zayıf hadisler ve rey hakkındaki görüşleri, Gazzâlî’nin (ö. 505/1111) irfân ve ma’rifet açısından hadis ilimleri hakkındaki değerlendirmeleri hadis ilimlerine ma’rifet temelli tasavvufî yaklaşımı temsil etmektedir. Sûfîler içerisinde farklı bir yaklaşımı Ebû Nasr Serrâc et-Tûsî ortaya koymuş, hadislerin senetleri ve hadis ilimleri ile ilgili teknik bilgilerin hadisçilere bırakılması gerektiğini belirtmiştir. Bu makalede sûfîlerin hadis ve hadis ilimleri ile münasebetini söz konusu bu müelliflerin görüşleri çerçevesinde ele almaya çalışacağız.