NAKÎBÜLEŞRAF MEHMED FÂİZ EFENDİ NİN TÜRKÇE ŞİİRLERİ: Mİ‘RÂCİYYE, TEBRİKNÂME VE NAZİRELER

Abstract

Çoğunluğunu âlim şairlerin oluşturduğu Osmanlı şiir geleneği, bu özelliğini başından sonuna değin önemli temsilciler aracılığıyla sürdürmüştür. Bu geleneğe çeşitli tarz ve türlerde katkıda bulunan şahsiyetlerden biri de 18. yüzyıl İstanbulu’nun seçkin ulema ailelerinden birine mensup olan Mehmed Fâiz Efendi’dir (ö. 1208/1794). İlim, şiir, hüsn-i hat gibi farklı yönleri bulunan Fâiz Efendi; Üsküdar, Edirne, Medine ve İstanbul gibi merkezî kadılıklarda bulunmuş, ömrünün son demlerinde ise kadılık vazifesiyle birlikte nakîbüleşraf olarak da görev almıştır. Özellikle de bu son kademe, onun mevkii ve protokoldeki yerinden başka seyyidliğinin de açık bir göstergesi durumundadır. Şiirlerinde Fâiz mahlasını kullanan şairin Türkçe bir divanı olduğu tezkirelerde bildiriliyorsa da bahsedilen divan bugün elimizde değildir. Bununla birlikte İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi TY3710 numarada kendisine ait bir şiir mecmuası kayıtlı bulunmaktadır. Fâiz Efendi’nin bizzat kendi yazdığı şiirlerle birlikte birinci sınıf şairlere ait başka manzumeleri de içeren bu mecmua, onun şairliği ve edebî şahsiyeti hakkında bir fikir edinmeye yeterli gelecek tür ve sayıda şiire sahiptir. Mecmua içerisinde Fâiz Efendi’ye ait Türkçe şiirler; 121 beyitlik bir mi‘râciyye, padişah ve sair devlet büyüklerine hitaben cülus, bayram, doğum, tayin gibi çeşitli münasebetlerle yazılmış tebriknâmeler ile Bâkî, Şeyhülislâm Yahyâ, Nef‘î, Koca Râgıb Paşa, Salâhî, Sâlim gibi Osmanlı şiirinin büyük üstadlarına ait gazellere yazdığı nazirelerden oluşmaktadır. Bu çalışmada Fâiz Efendi’nin hâl tercümesi, edebî şahsiyeti ve adı geçen mecmuada yer alan Türkçe şiirlerine yer verilmiştir.