Avrupa Armutlarında (Pyrus communis L.) Su Kısıtı Stresine Karşı Yapraktan Yapılan Glisin Betain Uygulamalarının Etkisi

Abstract

Tüm dünyayı tehdit eden en önemli abiyotik stres faktörü olan kuraklık, birçok ürün grubunda olduğu gibi bahçe bitkilerinde de yetiştiriciliği kısıtlamaktadır. Dünya’da ve Türkiye’de önde gelen ılıman iklim meyvelerinden olan armut (Pyrus ssp.) özellikle kurak ve yarı-kurak alanlarda bahsedilen strese maruz kalmaktadır. Bitkiler karşılaştıkları stres faktörlerine direnebilmek için ozmolit birikimini de içeren biyokimyasal tolerans mekanizmalarını devreye sokmaktadırlar. Pek çok bitki grubunda önemli bir ozmolit olarak nitelendirilen glisin betain, kuraklık stresi gibi olumsuz çevre koşullarında hücrelerde birikerek bitkilerin osmotik basıncını düzenlemeye katkı sağlamaktadır. Bu bileşiğin stres altında doğal olarak sentezlenmesinin yanı sıra dışsal uygulamalar sonunda da bitki bünyesine dahil olarak strese karşı tolerans kazandırdığı bilinmektedir. Yapılan bu çalışmada 18lt’lik saksılar içerisinde bulunan BA 29 anacı üzerine aşılı bir yaşlı Ankara ve Deveci armut çeşitlerine ait fidanlara tarla kapasitesinin %50’si (orta stres) ve %25’i (ağır stres) kadar kısıtlı sulama suyu uygulanarak stres oluşturulmuştur. Stres uygulamalarının başında (0. gün) ise yapraktan 0 mM (kontrol) ve 10 mM glisin betain (GB) uygulamaları yapılmış ve bitkilerin stres karşısında göstermiş olduğu bazı morfolojik ve fizyolojik parametreler değerlendirilmiştir. Buna göre zararlanma derecesi her iki çeşitte de artan stres şiddeti ile artmış ancak GB uygulamaları sonunda genel olarak göreceli daha düşük puanlara sahip olmuşlardır. Uygulamaların membran stabilitesi üzerine etkisi incelendiğinde her iki çeşitte de 0 mM GB uygulamalarına göre 10 mM GB uygulamalarında membran stabilitesi önemli şekilde artmıştır. İlaveten membran stabilitesi üzerine GB konsantrasyonu X Stres şiddeti interaksiyonu önemli bulunmuştur. Elde edilen bulgulara göre kısıtlı sulama stresi altındaki Avrupa armutlarına yapılacak olan dışsal GB uygulamalarının ortaya çıkan stresi hafifletmede rol oynayabileceği düşünülmektedir.