Regionalna specyfika pojęcia granic i pograniczy Wielkiego Księstwa Litewskiego w XV–XVI wieku

Abstract

Celem niniejszego artykulu jest ukazanie specyfiki pojecia granic i pograniczy Litwy oraz jej sąsiadow w XV–XVI w. Przedstawiono etapy rozwoju granic panstwa litewskiego i rozwazono przypadek zmiany granicy Litwy w kontekście teoretycznym. Panstwa posiadające wspolną granice z Wielkim Ksiestwem Litewskim z punktu widzenia kultury regionu proponowaly oraz konstruowaly rozne modele sąsiedztwa. Granica linearna ostatecznie sformowala sie po zrealizowaniu programu wojskowo-obronnego, spoleczno-ekonomicznego i kulturalno-ideowego opanowania terytorium. Tylko w przypadku polnocnych i zachodnich sąsiadow Litwie udalo sie stworzyc linearny model granicy. Za najwazniejszy warunek do uksztaltowania sie granicy linearnej uwaza sie zjawisko kolonizacji wewnetrznej. The aim of this article is to present the concept and specificity of the borders and borderlands of Lithuania and its neighbours in the fifteenth and sixteenth centuries. The phases of the development of the Lithuanian state borders are presented and the case of Lithuanian border evolution is discussed in the context of the theory of border development. The states that bordered with the Grand Duchy of Lithuania offered and constructed a different neighbourhood model in terms of regional cultural approach. Linear state borders were finally formed after fulfilling the programme of military, socio-economic and cultural-ideological conquest of the area. The linear border model is applicable only to the northern and western borders of Lithuania. Internal colonization is regarded as the most important precondition for the creation of a linear border.