The Retirement Age and the Pension System, the Labor Market and the Economy (Wiek emerytalny a system emerytalny, rynek pracy i gospodarka)

Abstract

English Abstract: European countries face a challenge related to the economic and social consequences of their societies’ aging. Specifically, pension systems must adjust to the coming changes, maintaining both financial stability, connected with equalizing inflows from premiums and spending on pensions, and simultaneously the sufficiency of benefits, protecting retirees against poverty and smoothing consumption over their lives, i.e. ensuring the ability to pay for consumption needs at each stage of life, regardless of income from labor. One of the key instruments applied toward these goals is the retirement age. Formally it is a legally established boundary: once people have crossed it – on average – they significantly lose their ability to perform work (the so-called old-age risk). But since the 1970s, in many developed countries the retirement age has become an instrument of social and labor-market policy. Specifically, in the 1970s and ‘80s, an early retirement age was perceived as a solution allowing a reduction in the supply of labor, particularly among people with relatively low competencies who were approaching retirement age, which is called the lump of labor fallacy. It was often believed that people taking early retirement freed up jobs for the young. But a range of economic evidence shows that the number of jobs is not fixed, and those who retire don’t in fact free up jobs. On the contrary, because of higher spending by pension systems, labor costs rise, which limits the supply of jobs. In general, a good situation on the labor market supports employment of both the youngest and the oldest labor force participants. Additionally, a lower retirement age for women was maintained, which resulted to a high degree from cultural conditions and norms that are typical for traditional societies. The policy of a low retirement age in developed countries was driven by the demographic and economic situation. From the 1970s until the beginning of the 21st century, Europe benefitted from the so-called first demographic dividend: a situation where the working-age population was growing faster than that of non-working-age people. The demographic dividend supported economic growth, and simultaneously the stability of pension systems, as the ratio of those in the labor force to those drawing benefits was high. As an effect of the aging of the population, the period of the first demographic dividend ended at the turn of the millennium. This was one of the reasons for a change in the direction of retirement-age policy. Beginning from the start of the 21st century, in OECD countries we can see a gradual increase in the retirement age for women and men, as well as a gradual reduction in the gap between the ages for women and men. Raising the retirement age significantly affects the relationship between those in the labor force and those drawing benefits, and as a result increases the financial stability of the pension system. Furthermore, from the microeconomic perspective, a higher retirement age and longer participation in the workforce also translate into higher pensions, and thus contribute to an improvement in pension systems’ sufficiency. The process of increasing the retirement age is not yet complete: most developed countries plan to continue gradually increasing the retirement age. According to data from the Ageing Report 2018 (European Commission 2018), by 2050, 23 countries will increase the retirement age for women and make it equal to that of men, and nine of these countries will also increase the age for men. As a result, in half of EU countries, the statutory retirement age will be higher than 65. In nine of them (Italy, Finland, Portugal, Greece, Denmark, the Netherlands, Cyprus, Slovakia, Malta), the age changes along with life expectancy, which means that in the next few years the statutory retirement age in certain countries will exceed 70 years. Simultaneously, an equalization of the retirement ages for men and women is under way. Countries where the age for women was lower than for men are gradually increasing it (Austria, Bulgaria, the Czech Republic, Latvia, Slovakia). Only Poland and Romania retain different retirement ages for men and women. In 2050, if the current regulations remain in place, women in Poland will retire the earliest of any country in the EU. Polish Abstract: Kraje europejskie stoją przed wyzwaniem związanym z ekonomicznymi i spolecznymi konsekwencjami starzenia sie ludności. W szczegolności, systemy emerytalne muszą dostosowywac sie do zachodzących zmian, utrzymując z jednej strony stabilnośc finansową związaną ze zrownowazeniem wplywow ze skladek oraz wydatkow na emerytury, a jednocześnie adekwatnośc świadczen, związaną z ochroną emerytow przed ubostwem oraz wygladzeniem konsumpcji w przebiegu zycia, czyli zapewnieniem mozliwości finansowania potrzeb konsumpcyjnych na kazdym etapie przebiegu zycia, bez wzgledu na dochod osiągany z pracy. Jednym z kluczowych instrumentow, ktory jest stosowany do osiągniecia tych celow jest wiek emerytalny. Formalnie stanowi on ustaloną w prawie granice, po przekroczeniu ktorej - przecietnie rzecz biorąc - osoby w znacznym stopniu tracą zdolnośc do wykonywania pracy (tzw. ryzyko starości). Jednak juz od lat 70-tych XX wieku w wielu krajach rozwinietych wiek emerytalny stal sie instrumentem polityki spolecznej oraz rynku pracy. W szczegolności, w latach 70-tych i 80-tych wcześniejszy wiek emerytalny byl postrzegany jak rozwiązanie pozwalające na zmniejszenie podazy pracy, szczegolnie wśrod osob o relatywnie niskich kompetencjach a zblizających sie do wieku emerytalnego. Czesto uwazano, ze osoby przechodzące na wcześniejszą emeryture uwalniają miejsca pracy dla mlodych. Jednakze szereg dowodow ekonomicznych pokazuje, ze zasob miejsc pracy nie jest staly, a odchodzący na emeryture nie uwalniają miejsc pracy dla mlodych. Wrecz przeciwnie, z powodu wiekszych wydatkow systemow emerytalnych rosną koszty pracy, co ogranicza podaz miejsc pracy. Generalnie, dobra sytuacja na rynku pracy sprzyja zarowno zatrudnieniu i najmlodszych i najstarszych uczestnikow rynku pracy. Ponadto, utrzymywano nizszy wiek emerytalny kobiet, ktory wynikal w duzym stopniu z uwarunkowan i norm kulturowych, typowych dla tradycyjnych spoleczenstw. Polityce niskiego wieku emerytalnego w krajach rozwinietych sprzyjala sytuacja demograficzna i ekonomiczna. Od lat 70-tych XX w. do początku XXI w. Europa korzystala z tzw. pierwszej dywidendy demograficznej, czyli sytuacji, kiedy liczba osob w wieku produkcyjnym rosla szybciej niz osob w wieku nieprodukcyjnym. Dywidenda demograficzna sprzyjala wzrostowi gospodarczemu, a jednocześnie utrzymywaniu stabilności systemow emerytalnych, gdyz relacja miedzy aktywnymi zawodowo i osobami korzystającymi ze świadczen byla wysoka. W efekcie starzenia sie populacji, okres pierwszej dywidendy demograficznej skonczyl sie na przelomie XX i XXI w. Bylo to jedną z przyczyn zmiany kierunku polityki dotyczącej wieku emerytalnego. Począwszy od przelomu wiekow, w krajach OECD widoczne jest stopniowe podnoszenie wieku emerytalnego kobiet i mezczyzn, a takze stopniowe zmniejszanie luki pomiedzy wiekiem emerytalnym kobiet i mezczyzn. Podnoszenie wieku emerytalnego w istotnym stopniu wplywa na relacje pomiedzy osobami aktywnymi zawodowo i korzystającymi ze świadczen, a w efekcie zwieksza stabilnośc finansową systemow emerytalnych. Co wiecej, w perspektywie mikroekonomicznej, wyzszy wiek emerytalny i dluzsza aktywnośc zawodowa przekladają sie rowniez na wyzsze emerytury, a przez to przyczyniają sie do poprawy adekwatności systemow emerytalnych. Proces podnoszenia wieku emerytalnego nie jest zakonczony. Wiekszośc krajow rozwinietych planuje stopniowe podnoszenie wieku emerytalnego takze w przyszlości. Zgodnie z danymi z Ageing Report 2018 (European Commission 2018) do 2050 r. 23 kraje podniosą wiek emerytalny kobiet i wyrownają go z wiekiem emerytalnym mezczyzn, a dziewiec z tych krajow podniesie rowniez wiek emerytalny mezczyzn. W efekcie, w polowie krajow UE, ustawowy wiek emerytalny bedzie wyzszy niz 65 lat. W dziewieciu krajach wiek emerytalny zmienia sie wraz z dalszym trwaniem zycia (Wlochy, Finlandia, Portugalia, Grecja, Dania, Holandia, Cypr, Slowacja, Malta), co oznacza, ze w ciągu kolejnych kilku dekad ustawowy wiek emerytalny w niektorych krajach przekroczy 70 lat. Jednocześnie nastepuje wyrownywanie wieku emerytalnego kobiet i mezczyzn. Kraje, w ktorych w 2016 r. wiek emerytalny kobiet byl nizszy niz mezczyzn stopniowo go podnoszą (Austria, Bulgaria, Czechy, Łotwa, Slowacja). Jedynie w Polsce i w Rumunii wiek emerytalny kobiet i mezczyzn pozostaje rozny. W Polsce w 2050 r., jezeli obecne przepisy bedą utrzymane, kobiety bedą przechodzily na emeryture najwcześniej ze wszystkich krajow w Unii Europejskiej.