Tefsir İlminin Bilinmeyen Siması Molla Huveyş; Hayatı ve Beyânu’l-Me‘ânî Adlı Tefsiri

Abstract

Kur’ân-ı Kerim’in anlaşılması için geçmişten günümüze çokça gayret sarf edilmiştir. Makalemizin konusu olan Molla Huveyş de bu yönde çaba harcayanlardan birisidir. O, 1880 ve 1978 yılları arasında hem Suriye hem de Irak’ın kuzey bölgelerinde hâkimlik/kâdılık görevinde bulunan âlim bir kişidir. Kendisi 1936-1939 yılları arasında “Beyânu’l-me‘ânî ‘alâ hasebi tertibi’n-nüzûl” adıyla surelerin nüzul sıralamasına göre tefsirini kaleme almış, 1962 yılında ise kaleme aldığı tefsiri tek bir defalığına basma imkanını elde etmiştir. Özellikle tefsiri telif ettiği tarihleri göz önüne aldığımızda nüzûl sıralı tefsir yazımına sanıldığı gibi İzzet Derveze’nin aksine ilk olarak kendisinin giriştiğini söyleyebiliriz. Tefsiri altı ciltten oluşmaktadır. Tefsirin ilk dört cildi Mekkî sûreleri içerirken son iki cildi ise Medenî sûreleri barındırmaktadır. Müfessirin tefsirinde rivâyet ve dirâyet tefsir unsurları hâkim bir şekilde yer almaktadır. Molla Huveyş sûrelerin ve âyetlerin tarihlendirilmesi hususunda Kur’ân ilimlerinden esbâb-ı nüzûl ve Mekkî-Medenî ilmine ayrı bir önem vermektedir. Ayrıca nesh ilmiyle ilgili bazı şüphelerinden kaynaklı olarak da Kur’ân’da neshin olmadığını görüşünü benimsemektedir.