MISRÎ'NİN "TEFSÎRU'L-KUR'ÂNİ'L-AZÎM" ADLI YAZMA ESERİ

Abstract

Tefsir alanında te’lif faaliyetleri, tevarüs yoluyla; her dönemdeki ilim ehlinin kendinden önceki müktesebata vâkıf olarak, dönemlerinin ruhuna uygun eserler kaleme almalarıyla sürdürülmüştür. Bu çalışmaların sürekliliği ve birbirinden kopuk olmaksızın devam etmesi için önceki dönem eserlerin gün yüzüne çıkarılıp ilim ehline sunulması büyük önem arz etmektedir. Bu düşünceden hareketle, Hicrî 10. Yüzyılın sonları, 11. yüzyılın başlarında yaşamış olan Muhammed b. Ahmed ed-Dîbî el-Mısrî (ö. 1025/1616 [?])’nin “Tefsîru’l-Kur’ani’l-Azîm” adlı el yazma eserini bu çalışmada konu olarak seçtik. Çalışmanın amacı bu eserin muhtevası, yöntemi ve müellifi hakkındaki eksik veya yanlış bilgilerin ortaya konmasıdır. Ayrıca çalışmada, eser ve müellifi hakkındaki yanlış bilgileri tashih etmek, nüshalarını tanıtmak, kaynaklarını tespit etmek ve muhtasar bir eser olmasından dolayı, müellifin kaynak eserlerden nakil esnasında takip ettiği ihtisâr üslûbunu inceleyerek eserin metodu belirlenmeye çalışılmıştır. Mısrî tefsirinin muhtasar bir eser olmasından dolayı çalışmamızın giriş kısmında ihtisâr kavramı kısaca tanıtılmıştır. Eserin Mısrî’ye aidiyeti ispatlanarak bu konudaki şüpheler giderilmiştir. Tefsire ait çeşitli kütüphanelerdeki nüshalar tespit edilmiş ve bu nüshaların tavsîfi yapılmıştır. Müellif, eserinin mukaddimesinde temel kaynak olarak Kurtubî tefsiriyle beraber birkaç eserden yararlandığını belirtmiştir. Çalışmada Mısrî’nin Kurtubî dışında başvurduğu kaynaklar ve bu kaynaklardaki bilgileri eserine nakletmede başvurduğu ihtisâr metodu belirlenmeye çalışılmıştır. Mısrî tefsiri, başta Kurtubî ve Beyzâvî olmak üzere belli başlı eserlerden yararlanılarak telif edilmiş, dirayet ağırlıklı muhtasar bir eser olması hasebiyle tefsir literatürü açısından önem arz etmektedir.