Distopya Romanlarının Oluşumu ve Tarihsel gelişimi; Çevirilerinin İncelenmesinde Öne Çıkan Kuramsal Yaklaşımlar

Abstract

Distopya yazini, utopyaya karsit bir tutum sergilemis ve bir yazin turu olarak utopya turuyle kurdugu metinlerarasi iliskilerle evrilmis ve yirminci yuzyilda kendi cercevesini belirleyerek ozgun bir yazin turu haline gelmistir. Soylem duzleminde utopyaya karsitligiyla kendini tanimlayan ve gerekcelendiren distopya, utopyalarin gercek topluma yonelttigi elestirileri de kendisine miras olarak almistir. Utopya yazininin tarihsel evrimine baktigimizda ozellikle klasik utopya eserlerinde one cikan ada kavramiyla karsilasiriz. Utopya yazari, kurgu duzenini gercek duzenden soyutlayarak gercek toplum duzenine karsi bir tur yabancilasma saglar. Boylelikle duzeninin aksayan yonlerini ve eniyilesme yolunda yapilmasi gerekenleri onyargisiz, disaridan bakan bir gozle betimleyebilir. Distopya yazini, utopyalarin aksine, soyutlamayi gercekten yabancilasmak icin degil kendini gercek ile gerekcelendirmek icin kullanir. Cevirmenin kaynak metin yazarinin yonelttigi toplum elestirisiyle ideolojik baglamda kurdugu iliski cevirmenin gorunmezligiyle bir karsitlik yaratarak cevirmeni, deyim yerindeyse, su yuzune cikmaya zorlamaktadir. Ceviri incelemelerinde bu tur karsitliklarin varligi ceviri elestirmenleri ve arastirmacilari icin verimli bir zemin olusturur. Cevirmenin gorunmezligi ile ideolojik soylem arasindaki karsitlik, cevirmenin ceviri sureci boyunca aldigi bilincli kararlarin ve ceviri surecine hakim olan egilimlerin saptanmasi ve anlamlandirilmasi Distopya elestirisiacisindan onemlidir.