Taberî Tefsiri’nin Kaynakları

Abstract

Taberî’nin (ö. 310/923) tefsir ilminin doğduğu, geliştiği ve ilmî hüviyetini kazandığı ilk üç asırdaki tefsir müktesebatını kritik ederek bir araya getirdiği Câmiu’l-beyân adlı ansiklopedik tefsiri, tefsir tarihinde vazgeçilmez bir yere sahiptir. Bu kıymetli eserin kaynaklarının tespitine yönelik Mesut Kaya’nın kaleme aldığı Taberî Tefsiri’nin Kaynakları adlı çalışma, tefsirin kaynak haritasını ortaya koyarak erken dönem tefsirine katkı sunan isimleri ve henüz keşfedilmeyen ya da günümüze ulaşmayan tefsir eserleriyle müelliflerini tanıma ve böylece tefsir ilminin gelişimini doğru bir şekilde değerlendirme imkânı sağlamaktadır. Kitap Taberî’nin başvurduğu kaynakların kahir ekseriyetinin şifahî değil yazılı olduğu tezine dayanmaktadır. Câmiu’l-beyân’ın yazılı kaynaklarının tespiti sayesinde tefsirin daha bidayette müstakil bir ilim olarak neşet edip geliştiği ve İslamî ilimler arasında en erken telif edilen eserlerin tefsir eserleri olduğu da açıklık kazanmakta ve bu cihetiyle eser, sadece tefsir ilmi için değil İslamî ilimlerin diğer branşları için de kayda değer bir önem taşımaktadır. Çalışma Câmiu’l-beyân’ın kaynaklarını bu kapsamda inceleyen mukaddem bir çalışma bulunmadığından önemli bir boşluğu dolduracak niteliktedir.